جاده‌ی ابریشم: نمایشگاه مشترک عکس و فیلم مستند از دو عکاس و فیلم‌ساز افغانستانی در تبعید، زیر نام «ناپدید» روز گذشته -چهارشنبه، ۸ سنبله- در پاریس برگزار شد. علی‌رضا فروتن، عکاس و فیلم‌ساز افغانستانی در فرانسه، می‌گوید که او و هم‌کارش سید زهیر موسوی و دوستان‌اش احمد امامی و مسعود فنایی با برگزاری این نمایشگاه، می‌خواهند به جهان نشان بدهند که زنان افغانستانی از همه عرصه‌های زندگی حذف شده و در وضعیت اسف‌باری به سر می‌برند.
فروتن می‌گوید که عکس‌هایی که در نمایشگاه «ناپدید» برای دید گذاشته شده، در کابل گرفته شده و
الیمانت‌هایی در آن افزوده شده که نشان می‌دهد، تنها لباس‌های زنان در مکان‌های عمومی باقی مانده و خود آن‌ها ناپدید شده اند. «شش قطعه عکس را آماده کردیم که جاهای خالی زن‌ها را در مکتب، خیابان، تکسی، رستورانت، دفتر و پارک نشان می‌دهد؛ یعنی عکس‌ها طوری گرفته و ساخته شده که تمام زنان از این مکان‌ها ناپدید شده اند و تنها لباس‌های شان به جا مانده اند.»
عکس‌های علی‌رضا فروتن که در پاریس به نمایش گذاشته شده، می‌خواهند این را بگویند که قبل از آمدن طالبان و گسترش حاکمیت ترس در کشور، زنان در همه عرصه‌های زندگی حضور داشتند؛ اما ناگهان طوفان هول‌ناکی شهر را درمی‌نوردد و همه زنان را می‌بلعد.
علی‌رضا فروتن، به جاده‌ی ابریشم می‌گوید که عکس‌ها در نمایشگاه «ناپدید»، به سبک «فتواستیج» کار شده که در آن زمینه‌های عکس‌ها از کابل گرفته شده و الیمانت‌هایی مانند لباس، رنگ، جنگ و محدودیت‌هایی که از سوی طالبان بر زنان وضع شده، به آن اضافه شده است. به گفته‌ی فروتن، در این نمایشگاه، شش عکس و یک مستند از فعالیت‌های چشم‌گیر رسانه‌های آزاد و آزادی بیان در بیست سال گذشته، به نمایش گذاشته شده است. مستند نشان می‌دهد که پس از پانزدهم آگست ۲۰۲۱، آزادی رسانه‌ها از بین رفته و گروه طالبان، اطلاعات را سانسور و خبرنگاران را شکنجه و زندانی می‌کنند.
این در حالی است که طالبان در دو سال گذشته، بستر همه فعالیت‌های هنری را در افغانستان از بین برده، دوربین‌های خبرنگاران را شکسته و آلات موسیقی را به آتش کشیده اند.
علی‌رضا و سیلی طالبان
علی رضا فروتن، در کابل به دنیا آمده و مکتب را در لیسه‌ی احمدشاه مسعود به پایان رسانده است. علاقه‌ی زیاد فروتن به نقاشی، رسامی، صفحه‌آرایی، عکاسی و فیلم‌سازی، از او یک عکاس ماهر و فیلم‌سازی متخصص ساخته است. او، می‌گوید که کارش را از آموزشگاه‌های هنری ایران شروع کرده و کم‌کم توانسته مهارت‌های عکاسی، فیلم‌نامه‌نویسی و کارگردانی فیلم را بیاموزد.
پس از این که در ۲۰۰۱، حکومت طالبان در افغانستان سقوط می‌کند و با ورود ناتو به رهبری امریکا به کشور، حکومتی به ظاهر متعهد به ارزش‌های حقوق‌بشری شکل می‌گیرد و آزادی بیان از حقوق اساسی شهروندان برشمرده می‌شود، فعالیت‌های هنری به شمول سینما و موسیقی نیز رونق می‌یابد. علی‌رضا فروتن نیز در این دوره، به کار عکاسی و فیلم‌سازی شروع می‌کند. او که بیش‌تر از هفت سال تجربه‌ی عکاسی و ساختن فیلم مستند را دارد، می‌گوید که اولین بار کارش را از یک شرکت تبلیغاتی به نام «تصویرمیدیا» شروع کرد و از ۲۰۱۹ تا پیش از سقوط کابل به دست طالبان، با یک مؤسسه‌ی آلمانی به نام «مدیوتیک افغانستان» به عنوان مدیر پرودکشن کار کرده است.
علی‌رضا تا اکنون دو فیلم مستند ساخته و سه نمایشگاه عکس برگزار کرده است. فروتن در اولین فیلم مستند خود، به طبیعت و فرهنگ مردم بدخشان پرداخته است. او، می‌گوید که در این مستند، گوشه‌ای از زندگی مردی را به تصویر کشیده که برای خانم بیمار خود از نزدیک‌ترین مرکز صحی که ۲۴ ساعت باید پیاه‌روی کند، دارو تهیه می‌کند. محرومیت مردم و بی‌توجهی حکومت مرکزی به ابتدایی‌ترین حقوق باشندگان بدخشان، از جنبه‌های انتقادی این فیلم مستند گفته شده است.
مستند دوم فروتن، در مورد ۱۵ روز اول پس از سقوط کابل و ورود طالبان به پایتخت است. او تلاش کرده که در این مدت، صحنه‌های فرار و هراس مردم از طالبان را مستندسازی کند. این مستند، دیدنی و ممکن تکان‌دهنده باشد. روزی که طالبان وارد کابل شدند، از چهره‌ی شهر وحشت می‌بارید و شهروندان همه در ترسی که تا هنوز تجربه نکرده بودند، فرو رفته بودند.
با بازگشت طالبان به قدرت، علی‌رضا فروتن نه تنها کارش را از دست می‌دهد بل که سیلی کارش را نیز می‌خورد. او تا می ۲۰۲۲، در کابل می‌ماند و پس از آن، به فرانسه پناهنده می‌شود. او در روزهایی که پس از فروپاشی جمهوری در کابل مانده، در هراس و ترس زندگی می‌کرد. فروتن می‌گوید که روزی با دوستش در شهر قدم می‌زدند که ناگهان به ایست بازرسی طالبان برمی‌خورد. طالبان وظیفه و حرفه‌ی آن‌ها را جویا می‌شوند و در این لحظه، فروتن گفته که عکاس و فیلم‌ساز است و با شنیدن این، یکی از طالبان، سیلی محکمی به صورت او می‌زند.
نظر بدهید