نقش صنعت گردشگری در رشد و توسعه اقتصادی

محمد ناصر محمدی

اهمیت گردش‌گری از نظر اقتصادی و اشتغال­زایی به حدی است که می­توان آن را به عنوان نیروی محرکه اقتصادی هر کشوری محسوب کرد
گردشگری عبارت از گذران اختیاری مدتی از اوقات فراغت خود در مکانی غیر از محل سکونت دائمی به قصد بهره‌برداری از لذت­های گردش‌گری است. صنعت گردش‌گری پس از ختم جنگ جهانی دوم با گسترش شهرنشینی، کاهش ساعات کار، توسعه روز افزون راه‌ها و شبکه­های حمل و نقل، ارتقای سطح فرهنگ عمومی و اصلاح قوانین و مقرارت توسعه یافت، بطوریکه امروزه گردشگری به یک پدیده و از نمادهای عصر تمدن تبدیل شده است.
به علت ویژگی­های منحصر به فرد گردش‌گری، این صنعت از سوی دانشمندان به صادرات پنهان و صنعت بدون دود شهرت یافته است. اهمیت صنعت گردش‌گری امروزه به حدی رسیده است که به عنوان بزرگترین صنعت خدماتی جهان به شمار رفته و سالانه میلیون‌ها نفر گردش‌گر در سراسر دنیا با انگیزه‌های و علاقمندی‌های زیاد و متفاوتی در حال جا به جایی و سفر می­باشد.
بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه با درک جایگاه جهان‌گردی در چرخه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، ارتباطات و حتی مسائل سیاسی این فعالیت انسانی پویا و صنعت بدون دود را در سرلوحه فعالیت‌های پیش‌رو در کشورشان قرار داده اند و از منافع کوتاه مدت و بلند مدت آن که در پرتو برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح نمایان می‌گردد بهره‌مند می­شوند.
گردش‌گری دارای پیامدهای متفاوتی است که می­توان آن را به منزله نیروی محرک توسعه اقتصادی در تمام کشورها حساب کرد و از آن سود اقتصادی برد. هیچ کشوری را نمی­توان یافت که فاقد مواد اولیه برای جهان‌گردی باشد. آنچه به تنهایی کشورها را از هم متمایز می­سازد جاذبه­های جهانگردی است، بنابر این، هر کشوری با کوششی شایسته در زمینه جهان‌گردی می­تواند وارد کننده جهان‌گرد باشد و از این راه به رشد و شکوفایی خود و بالا بردن در آمد ارزی خود کمک کند.
جهانگردی به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم بر اقتصاد یک کشور تاثیر می‌گذارد. مستقیم؛ ارزهای که جهان‌گردان هنگام اقامت در کشور دیگر صرف پرداخت هزینه­های مختلف می‌کنند. غیر مستقیم، با پرداخت‌های که برای عزیمت از آن کشور دیگر به عمل می‌آورند که یکی از منابع مهم تامین ارزهای خارجی برای یک کشور در حال توسعه به شمار می­رود.
گردش‌گری در جهان کنونی، صنعتی پاک و سومین پدیده­­ی اقتصادی پویا، پر رونق و رو به توسعه است که پس از صنایع نفت و موتر سازی گویا سبقت را از دیگر صنایع جهانی ربوده است؛ به گونه ای که بر اساس بر آورد سازمان جهانی جهان‌گردی، ارزش وجوه حاصل از جهان‌گردی و مسافرت در دهه‌های آتی با سرعت افزون‌تر از تجارت جهانی به سطحی بالاتر از اقلام صادراتی در دیگر بخش‌های اقتصادی خواهد رسید.
امروزه اهمیت گردش‌گری از نظر اقتصادی و اشتغال­زایی به حدی است که می­توان آن را به عنوان نیروی محرکه اقتصادی هر کشوری محسوب کرد. گردشگری مزیت­های فراوانی دارد و می­تواند منبع مهمی برای اشتغال باشد، چرا که اشتغال در این صنعت به مهارت و کارآموزی بالای نیاز ندارند و مردم محلی با کمی مهارت می­تواند در مشاغل به کارشوند. گردش‌گری فعالیتی است که غیر از مزایای اقتصادی و اشتغال زایی، تاثیرات اجتماعی و فرهنگی بسیاری دارد. با توسعه گردش‌گری می­توان با عث سطح رفاه زندگی اجتماعات بومی نیز شد.
این صنعت ظرفیت اشتغال­زایی فراوانی دارد. برخی از مشاغل مرتبط با این صنعت عبارتند از: هتل داری، رستورانت داری، کارهای ساختمانی و فروش فرآوردهای زراعتی، غذایی، صنایع دستی است. توسعه گردش‌گری همچنین موجب بهبود کیفیت جاده‌ها، فرودگاه‌ها، شبکه‌های حمل و نقل و مخابرات می‌شود. بنابر این، افزایش تقاضای گردش‌گری با عث توسعه کارآفرینی سعی در ایجاد کالاها و خدمات نوین دارد که مزایای عمده آن نصیب گردش‌گران می‌شود. در کشورهای کمتر توسعه یافته، بخش گردش‌گری عامل موثری در مقابله با فقر است و موجب افزایش در آمد قشرهای مختلف، کاهش بیکاری و رونق اقتصادی و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم و افزایش رفاه اجتماعی می‌شود.
از مزایای اقتصادی دیگر گردش‌گری، خلق ثروت در بخش‌های مختلف اقتصادی و نیز توزیع آن در میان طبقات مختلف جامعه است. این بخش حتی در دوران رکود و بحران­های اقتصادی نیز نقش مهمی در ثبات اقتصادی کشورها دارد به طوری که با وجود رشد اقتصادی کند در اقتصادهای پیشرفته و تنش­های سیاسی در برخی مناطق بخش مسافرت و گردشگری نقش مهمی در رشد اقتصادی جهانی و ایجاد اشتغال ایفا می­کند.