لعل‌وسرجنگل، یکی از ولسوالی‌های پرجمعیت غور است که در دامنه‌های غربی و مرتفع کوه بابا، دامنه‌های جنوبی فیروزکوه و دامنه‌های شمالی سیاکوه، قرار گرفته است. این ولسوالی کوهستانی، مانند سایر بخش‌های مناطق مرکزی افغانستان، آب‌وهوایی سرد و زمستانی طولانی دارد. این شرایط محیطی، رشد گونه‌های نباتی در این ولسوالی را کند و زندگی را برای باشندگان آن طاقت‌فرسا کرده است. تأثیرپذیری از این شرایط، باشندگان لعل‌وسرجنگل را خیلی زحمت‌کش و در برابر مشکلات، انعطاف‌پذیر بار آورده که بیش‌تر آن‌ها از راه کشاورزی و مال‌داری، نیازهای زندگی شان را فراهم می‌کنند.
کشاورزان در لعل‌وسرجنگل، شمار محدودی از گونه‌های نباتی علفی؛ مانند شفتل، رشقه و عدس را برای پرورش حیوانات و حبوبات مقاوم در برابر سرما؛ مانند گندم، جو و مشنگ را برای تغذیه‌ی خود شان می‌کارند. در سوی دیگر، از چند دهه به این سو، خشک‌سالی در لعل‌وسرجنگل، به اندازه‌ی چشم‌گیری فرآورده‌های کشاورزی و پرورش حیوانات را کاهش داده است. در دو دهه‌ی اخیر، بیش‌تر مردم به دلیل خشک‌سالی‌ها، زمین‌های خود را ترک کرده و به شهرها کوچیده اند؛ زیرا، در کنار خشک‌سالی، امکان‌های اندک و افزایش جمعیت در این ولسوالی، باعث شده که فرآورده‌های کشاورزی و چراگاه‌های منطقه، برای تأمین نیازهای مردم و حیوانات شان بسنده نباشد.
در بیست سال گذشته که زمینه‌‌ی نسبی برای پیش‌رفت در کشور به وجود آمد و کمک‌های بین‌المللی برای بازسازی و توسعه‌ی روستا‌ها، سرازیر شد، متأسفانه در غور به ویژه در ولسوالی لعل‌وسرجنگل، برنامه‌های توسعه‌ای و زیربنایی مهم؛ مانند اسفالت سرک‌ها، اعمار بندهای آب‌گیر، اعمار کانال‌ها، ساخت شبکه‌ها‌ی برق‌رسانی، استخراج معادن و برنامه‌های توسعه‌ای دیگر که باعث سهولت در زندگی مردم می‌شود، تطبیق نشده است.
حکومت‌های پیشین، به راه‌اندازی پروژه‌‌های کوچکی مانند ساختن پل، پلچک و ذخیره‌گاه‌های کچالو آن هم به صورت غیرمسلکی و هم‌راه با واسطه‌گرایی، در لعل‌وسرجنگل بسنده کرده است. این برنامه‌های کوچک، تنها در شماری از روستاهای این ولسوالی در وضعیت اقتصادی مردم بهبود آورده؛ اما در مواردی، باعث تشدید اختلاف‌ها میان کشاورزان و زمین‌داران نیز شده است.
هم‌زمان با همه‌گیرشدن ویروس کرونا که فرصت‌های اقتصادی، به ویژه کشاورزی و مال‌داری در افغانستان را محدود کرد، خشک‌سالی، گسترش دامنه‌ی جنگ و ناامنی در کشور، اقتصاد متزلزل مردم را دچار چالش‌های نابودکننده‌ای کرد. زمانی‌که مردم با دشواری پیداکردن راه‌چاره برای تأمین نیازهای روزمره‌ی خود درگیر بودند، دولت از هم فروپاشید و طالبان کنترل کشور را در دست گرفتند.
طالبان با نادیده‌گرفتن، همه مشکلات و چالش‌هایی که مردم گرفتار آن بودند، به جمع‌آوری بی‌رویه و سنگین عشر و مالیات از کسبه‌کاران و خانواده‌های فقیر لعل‌وسرجنگل، آغاز کردند. از آن جا که مردم به دلیل فقر در برابر خواست‌های طالبان مقاومت می‌کردند، آن‌ها با تهدید و شکنجه، در نهایت مردم را به فروش اموال ضروری و تهیه‌ی مبلغ عشر، مجبور کردند. سال گذشته -۱۴۰۰- با همین مشکل‌ها و انتظار آمدن سالی بهتر گذشت.
سال روان برای باشندگان لعل‌وسرجنگل، با آمدن کوچی‌ها و ایجاد نگرانی برای تصرف‌زمین‌ها و چراگاه‌های شان، آغاز شد. کوچی‌ها با تکیه بر حمایت طالبان و ادعای مالکیت زمین، از مردم به زور اجاره‌ی زمین گرفتند و خانواده‌های زیادی را از منطقه‌ی شان کوچ دادند. منابع محلی، به جاده‌ی ابریشم، گفته اند که شماری از کوچی‌هایی که ادعا می‌کردند در لعل‌وسرجنگل صاحب زمین اند، به این ولسوالی آمده و با پشتیبانی نیروهای طالبان، از برخی از روستاهای سرجنگل و کرمان، نزدیک به ۲۰ ملیون افغانی را زیر نام اجاره‌ی زمین جمع‌آوری کرده و بیش‌تر از ۲۰ خانواده را به کوچ اجباری وادار کرده اند. منابع می‌گویند که شماری از این افراد بعد از جمع‌آوری پول ناپدید و شماره‌های تماس شان، از دست‌رس خارج شده‌است. جمع‌آوری پول زیر نام اجاره‌ی زمین و کوچ اجباری این خانواده‌ها، در حالی اتفاق می‌افتد که مردم می‌گویند دعوای زمین آن‌ها در حکومت‌های قبلی فیصله شده و آنان بیش‌تر از ۳۰ سال است که صاحب زمین استند.
باشندگان لعل‌وسرجنگل، در کنار متحمل‌شدن آفت‌های طبیعی از جمله خشک‌سالی، سیل‌های ویران‌گر و شیوع بیماری‌های نباتی، سنگینی بار مشکلات و هزینه‌های تحمیلی طالبان را نیز به دوش می‌‌کشند.
هفته‌نامه‌ی جاده‌ی ابریشم، با تهیه‌ی پرسش‌نامه و انجام چندین گفت‌وگو، وضعیت زندگی، کشاورزی، مال‌داری و همچنین تأثیر خشک‌سالی و جمع‌آوری عشر و تحمیل مالیه‌های سنگین طالبان بر باشندگان لعل‌وسرجنگل را به بررسی گرفته که خلاصه‌ی یافته‌های آن را به شرح زیر می‌آوریم.
حیدر شریفی، باشنده‌ی روستای «سیاسنگ جوقل» لعل‌وسرجنگل، در مصاحبه‌ی خود به جاده‌ی ابریشم، گفته است:«مهم‌ترین محصولات زراعتی در قریه‌ی ما گندم، کچالو، جو و مشنگ است که از طریق ذخیره‌های کوچک آب که در اصطلاح محلی به آن (نوور) می‌گویند، آب‌یاری می‌شود.» آقای شریفی، می‌گوید: «در سال جاری به دلیل وجود خشک‌سالی، هیچ زمین آبی را کشت نکردیم؛ فقط هر خانه، نیم الی یک جریب زمین را کچالو کشت کردیم که آن را از طریق چاه با دولچه آب‌یاری می‌کنیم». او، می‌افزاید: «در قریه‌ی ما امسال خشک‌سالی به حدی شدید است که امکان دارد، آب آشامیدنی برای انسان‌ها و حیوانات نایاب شود.». آقای شریفی همچنین می‌گوید: «با وجود مشکل خشک‌سالی، در این قریه تا کنون در بخش زراعت و مال‌داری از طرف هیچ نهادی [دولتی و خصوصی] کمک و توجه صورت نگرفته است.» او در مورد مال‌داری در روستای خود، می‌گوید: «در قریه‌ما برای مواشی فقط هفت ماه چراگاه وجود دارد. در بقیه ماه‌های سال که زمستان و فصل سرما می‌باشد، حیوانات در طویله است.» او اضافه می‌کند که به دلیل خشک‌سالی، «حیوانات حتا در بهار نیز به چراگاه‌های کافی دست‌رسی ندارند و مواشی هر شب که به خانه می‌آیند، به آن‌ها دوباره علف می‌دهیم. پنج ماه دیگر که حیوانات در طویله می‌باشد، به صورت دایم از خانه علف می‌خورد.» او، قیمت هر سیر علف را در منطقه‌ی خود ۲۵۰ تا ۳۰۰ افغانی می‌گوید. آقای شریفی می‌افزاید که «در اثر کم‌آبی، مریضی و مرگ در میان حیوانات شیوع کرده و ممکن است که اکثریت مواشی در این سال تلف شود.»
محمدباقر حسنی، باشنده‌ی روستای «قلعه‌ی محمدقدم» لعل‌وسرجنگل که با کشاورزی زندگی‌اش را می‌گذراند، می‌گوید: «امسال به دلیل کم‌بود آب، فقط سه جریب زمین را جو، گندم، مشنگ و کچالو کشت کرده‌ام.» او که با اجاره‌گرفتن زمین دیگران زندگی‌اش را می‌گذارند، می‌گوید؛ زمین‌هایی را که او کشت کرده، تنها تا روزهای نخست ماه جوزا از آب رودخانه آب‌یاری می‌شود. «پنج ماه دیگر زمین‌های زراعتی توسط واترپمپ آب‌یاری می‌شود». او می‌افزاید؛ تردید دارد که حاصل کشت امسالش، اجاره‌ی زمین و هزینه‌های آب‌یاری را پره کند. حسنی، می‌گوید که به دلیل دوام خشک‌سالی و کم‌یاب‌شدن چراگاه‌ها، همه گوسفندهای خود را فروخته و امسال هیچ حیوانی برای نگه‌داری ندارد. به گفته‌ی او، آن‌هایی که در این روستا حیوان نگه‌داری می‌کنند، مجبور اند بیش‌تر از ۵۰ درصد زمین‌های کشاورزی شان را مشنگ، جو، شفتل یا رشقه بکارند تا از آن در طول سال به صورت تازه و خشک به حیوانان شان بخورانند. او، می‌گوید که تا اکنون برای مبارزه با پیامدهای خشک‌سالی، هیچ کمکی از سوی دولت دریافت نکرده است.
حسین‌علی، باشنده‌ی روستای «جویبدل» لعل، می‌گوید که به دلیل خشک‌سالی، زمین‌هایش را، بیش‌تر با استفاده از «واترپمپ» آب‌یاری می‌کند. او اضافه می‌کند که با وجود مشکلات زیادی که فراراه مردم قرار دارد، تا اکنون از سوی دولت هیچ کمکی به آن‌ها نشده است.
همچنین، احمد، باشنده‌ی روستای «نومیانه»ی سرجنگل، می‌گوید که امسال مقدار کمی از زمین‌های خود را گندم و جو کاشته است. او، خشک‌سالی را مهم‌ترین عامل کاهش کشاورزی گفته و می‌افزاید که کم‌بود آب، باعث شده که حیوانات شان به علف و چراگاه کافی دست‌رسی نداشته باشند.
حبیب‌الله سعادت، باشنده‌ی روستای اسدآباد نیز، گفته است:«بیش‌تر محصولات زراعتی در قریه ما؛ جو، گندم و کچالو است که در اوایل سال از طریق جوی عمومی و با کم‌شدن آب از طریق چاه با استفاده از واترپمپ آب‌یاری می‌شود.» او می‌گوید که باشندگان روستایش به دلیل کم‌بود آب، از کشاورزی و مال‌داری، به کارهای شاق دیگری روی آورده‌اند.
اسدالله، یکی دیگر از دام‌پروران لعل، می‌گوید:«اکنون در ماه میزان، بیش‌تر چاه‌های قریه خشک شده. طی دو ماه چند بار چاه‌های آب را کندن‌کاری کردیم؛ اما سطح آب به سرعت پایین می‌رود و اکنون، مردم نگران ازدست‌دادن حیوانات شان به دلیل کم‌آبی استند.»
با توجه به مشکلات و چالش‌هایی که خشک‌سالی و آفت‌های طبیعی در بخش کشاورزی و مال‌داری ایجاد کرده، به تاز‌گی گزارش‌هایی می‌رسد که طالبان از مردم و خانواده‌های ولسوالی لعل‌وسرجنگل عشر جمع‌آوری می‌کنند. شاهدان به هفته‌نامه‌ی جاده‌ی ابریشم، گفته اند که طالبان از گاو، گوسفند، درخت و محصولات زراعتی آن‌ها عشرهای کمرشکن جمع‌آوری کرده اند.
نظر بدهید