منبع: اسوشتدپرس
برگردان: محمد سخی رضایی
سم کلستریدیوم بوتولینوم در زمان مرگ او در ۱۹۷۳، چند روز قبل از کودتای نظامی در بدن او یافت شده است.
یکی از اسرار درازمدت در تاریخ معاصر شیلی، شاید در نهایت پس از این که تحقیقات پزشک قانونی مشخص کرد که پابلو نرودا، شاعر شیلی برنده‌ی جایزه نوبل، به دلیل مسموم‌شدن توسط یک سم قومی، جان باخته بوده است، به پایان برسد. این تحقیق به گمانه‌زنی‌هایی که طی دهه‌ها گمان می‌رفت این شاعر به قتل رسیده بوده، پایان می‌دهد.
بر اساس معلومات رسمی، پابلو نرودا -که در آوان جوانی با سرودن مجموعه‌ی بیست شعر عاشقانه و یک سرود ناامیدی- به شهرت رسید، به دلیل سرطان پروستات و سوءتغذیه در ۲۳ سپتمبر ۱۹۷۳، درست ۱۲ روز پس از کودتای نظامی که به براندازی حکومت سوسیالیستی دوستش -رییس‌جمهور سالوادور آلنده- منتهی شد، چشم از جهان فرو بست؛ اما برخی از مردم از جمله رودولفو ری یس، برادرزاده‌ی او، برای زمان زیادی بر این باور بود که پابلو به دلیل مخالفت با حکومت دکتاتور پینوشه، کشته شده است.
ده سال پیش، یکی از قاضیان شیلی، دستور نبش قبر و آزمایش باقی‌مانده‌های جسد نرودا را پس از آن داد که مانوِل ارایا، شوفر پیشین پابلو، افشا کرد؛ زمانی که نروودا با آشفتگی به او از شفاخانه‌ی سانتیاگو، جایی که زیر درمان قرار داشت، زنگ زده است تا بگوید، زمانی که نرودا در خواب بوده، در شکم او چیزی را تزریق کرده اند و این شاعر، ساعت‌هایی پس از تزریق جان داده است. نمونه‌های باقی‌مانده‌های جسد نرودا به لابراتوارهای آزمایش سموم چهار کشور برای تحلیل فرستاده شد و در ۲۰۱۵، حکومت شیلی اظهار کرد که به احتمال زیاد «طرف سومی» در مرگ نرودا دست داشته است. دو سال بعد، گروهی از دانش‌مندان بین‌المللی، گفت که آن‌ها صددرصد قانع شده اند که این شاعر به دلیل سرطان پروستات نمرده است.
ری یس، روز شنبه، گفت که بر اساس آزمایش‌های علمی، مشخص شده که سم کلستریدیوم بوتولینوم در بدن کاکایش در زمان مرگ وجود داشته که نشان می‌دهد او، به طور قطع پس از کودتا «مسموم» شده است. قرار است که نتایج تحلیل های کارشناسی در این زمینه، چهارشنبه در گزارشی به نشر برسد. ری یس، به آژآنس خبری افه، گفت: «ما می‌دانیم که دلیلی برای وجود کلستریدیوم بوتولینوم در استخوان‌های او وجود ندارد. این به چه معناست؟ این، یعنی نرودا از طریق مداخله‌ی عاملان حکومت در ۱۹۷۳ به قتل رسیده است.»
کلستریدیوم بوتولینوم، با تولید نوروتوکسین، سبب بوتولیزم در بدن می‌شود که در یکی از دندان‌های نبش قبرشده‌ی نرودا در ۲۰۱۷ این سم پیدا شد. ری یس، گفت که بر اساس تحلیل‌های کارشناسان در دانش‌گاه مک مستر کانادا و دانش‌گاه کاپنهاگ، در باکتری گلوله‌ای که منجر به مرگ نرودا شده بود، این باکتری در بدن نرودا وجود داشت. ری در ادامه گفت: «چه کسی این گلوله را شلیک کرده است، به زودی درخواهیم یافت؛ ولی شکی نیست که نرودا از طریق مداخله‌ی مستقیم یک طرف سوم به قتل رسیده است.»
کودتای پینوشه با حمایت ایالات متحده که در آن، آلنده در زمان هجوم نیروهای مسلح به قصر ریاست‌جمهوری، خودکشی کرد، به سرخوردگی نرودا منجر شد و سپس او، به مکزیک پناهنده شد؛ اما یک روز پیش از سفر برنامه‌ریزی‌شده‌اش، با آمبولانس به شفاخانه‌ای در پایتخت شیلی برای درمان بیماری سرطان و دیگر بیماری‌هایش منتقل شد. نرودا در عصر ۲۳ سپتمبر به دلیل سرطان پروستات که چهار سال قبل به آن دچار شده بود، در همان شفاخانه درگذشت. با این وصف، معلومات رسمی ارائه‌شده در مورد مرگ نرودا، همواره پرسش‌برانگیز بوده است. گونزالز مارتینز کوربالا، که سفیر مکزیکو در زمان کودتا در سانتیاگو بود، به اسوشتدپرس، گفته است که او نرودا را دو روز قبل از مرگش ملاقات کرده و او نزدیک به ۱۰۰ کیلوگرام وزن داشته است، که این مغایر با معلومات اسناد رسمی دولتی است که در آن‌ها، گفته می‌شود نرودا به دلیل سوءتغذیه، به شدت وزن از دست داده بود.
ماه گذشته، ارایا به آسوشتدپرس گفت: «اگر نرودا در کلینیک تنها گذاشته نمی‌شد، آن‌ها نمی‌توانستند او را بکشند.
راننده‌ی نرودا، گفته است که او و همسر نرودا، مالتید اوروشا، در ویلای آن‌ها بوده اند تا وسایل شان را برای سفر به مکزیک جمع کنند که شاعر، به آن‌ها زنگ زده و خواسته است که سریعا به شفاخانه برگردند. نرودا کمی بعد همان روز، فوت کرد. پس از مرگ نرودا، اروشیا، گفته که نرودا از مظالمی که در اوایل دکتاتوری پینوشه بر مردم صورت گرفته بود، به شکل روزافزونی مضطرب شده بود و کودتای نظامی، منجر به مرگ او شد.
این تحقیق طولانی با موانع متعددی، از هم‌کاری‌نکردن کلینیکی که اتهام به نرودا صورت گرفته، تا مشکلات یافتن تمویل مالی لابراتوارهای خارجی روبه‌رو شد.
در سال های پس از مرگ نرودا، بیش‌تر تحقیق‌ها و بررسی‌ها بر «دکتر پرایس» مرموز متمرکز بوده که در آن شب در کلینک موظف بوده است. با این حال، هیچ نامی از این دکتر در اسناد طبی شیلی به چشم نمی‌خورد و در پایان، چنین وانمود شد که او برای متوقف‌کردن تحقیق‌ها خلق شده است.
با این که نرودا به قول دوستش گابریل گارسیا مارکز، به عنوان «بزرگ‌ترین شاعر قرن بیست در هر زبانی» توصیف شده است؛ اما شهرت او، به دلیل رویدادهای اواخر عمرش لطمه خورد. او نه تنها به قول خودش، یک متجاوز جنسی بوده است؛ بل که زن اول و دخترش، مالوا مارینا را که دچار اختلال عصبی بود و در نُه‌سالگی فوت کرد نیز، رها کرده بود. در یادداشت‌های او که بعد از مرگش، زیر نام «اعتراف می‌کنم که زیسته‌ام» به چاپ رسیده، نرودا اعتراف کرده که به یک زن تأمیلی، که به عنوان پیش‌خدمت در زمان ایفای وظیفه‌ی او به عنوان یک دیپلمات جوان در سیلون کار می‌کرد، تجاوز کرده است. بعد از توصیف تجاوز به این زن، نرودا نوشت: «او حق داشت که از من نفرت داشته باشد.»
اعتراف به تجاوز جنسی، که تقریبا پنج سال پیش افشا شد، فعالان حقوق بشر را وادار کرد تا به تلاش‌ها برای نام‌گذاری مجدد فرودگاه سانتیاگو به نام این شاعر برای ارج‌گذاری به مقام او، مخالفت کنند. ایزابل آلنده، نویسنده و فعال حقوق زنان، در آن زمان به مجله گاردین گفت که رفتار مجرمانه و غیراخلاقی نرودا، از ارزش آثار او نمی‌کاهد. او، گفته: «از برخی جنبه‌های زندگی و شخصیت نرودا نفرت دارم. تعداد اندکی از مردم، به ویژه مردان قدرت‌مند و با نفوذ، رفتار شریفانه دارند. متأسفانه، نرودا یک شخص متزلزل بود، همان طور که همه‌ی ما به طریقی این گونه ایم.»
این گزارش با هم‌کاری اسوشتدپرس تهیه شده است.
نظر بدهید