اسلایدر حقوق بشر زنان

مرگ مرموز حورا سادات؛ عاملان قتل او افراد ناشناش اند یا طالبان؟


خبر تکان دهنده‌ی مرگ حورا سادات‌، فعال رسانه‌ای و یوتیوبر جوان افغانستانی، یکی دیگر از قتل‌های مرموز است که دیرتر در رسانه‌های اجتماعی همگانی شد. کاربران شبکه‌های اجتماعی و فعالان حقوق بشر، با اشاره به چندگانگی اطلاعات در مورد مرگ خانم سادات، می‌گویند که بدون شک، رازی در مرگ او نهفته است که اعضای خانواده‌اش از بیان آن خودداری می‌کند. حورا حوالی ۰۶:۰۰ صبح دوشنبه‌ی هفته گذشته -۳۰ اسد- در مربوطات حوزه‌ی ۱۸ امنیتی در دشت‌برچی شهر کابل، کشته شده است. دو روز پس از این رویداد، مردم از مرگ خانم سادات آگاه شدند و سپس خانواده‌اش نیز، آن را تأیید کرد. تا اکنون خبرهای ضدونقیضی در ارتباط به مرگ او در رسانه‌ها همگانی شده است.

خالد زدران، سخن‌گوی فرماندهی امنیه‌ی طالبان در کابل، پنج‌شنبه هفته‌ی گذشته -۳ سنبله- در پیامی در پلتفرم ایکس، نوشته بود که خانم سادات سه روز پیش در حوزه‌ی ۱۸ امنیتی شهر کابل، کشته شده است. او، هم‌چنان گفته بود که در مرحله‌ی نخست بررسی، سه نفر به ‌شمول یک زن، به اتهام دست‌داشتن در این رویداد بازداشت شده‌ است؛ اما کاربران شبکه‌های اجتماعی، در شنبه‌ی هفته روان، این ادعا را رد کرده و گفته اند خانم سادات به دلیل رد درخواست ازدواج یکی از مقام‌های گروه طالبان، کشته شده است. برخی‌ها عامل قتل او را قاری بلال لوگری، یکی از افراد قدرت‌مند طالبان عنوان می‌کنند. قبل از این، همه به مشکوک‌بودن این رویداد تأکید داشتند و احمد همیم دوران، یکی از کاربران شبکه‌های اجتماعی، می‌گوید: «مخفی به قتل رسید و مخفی دفن شد، سؤال‌برانگیز است. او افزوده که کاسه زیر نیم‌کاسه وجود دارد.»

«جنبش زنان مقتدر افغانستان»، شنبه‌ی همین هفته، در بیانیه‌ای، طالبان را به دست‌داشتن در قتل‌هایی از این دست، متهم کرده و گفته که در دو سال حاکمیت این گروه بر افغانستان، ده‌ها «زن فعال» در کابل و شهرهای دیگر این کشور، به ‌گونه‌ی «مرموز و هدف‌مند از سوی طالبان» کشته شده ‌اند؛ اما طالبان، عامل این گونه رویدادها را «افراد مسلح ناشناس» عنوان می‌کنند. این جنبش، گفته که طالبان پس از قتل خانم سادات، جسد او را بدون حضورداشت اعضای خانواده‌اش، در کارته‌ی سخی به ‌گونه پنهان دفن می‌کنند. جنبش زنان متقدر افغانستان، از کشورها و سازمان‌های حقوق‌بشری، خواسته که طالبان را به دادگاه‌ کیفری بین‌المللی لاهه، بکشانند.

در ویدیویی‌ای که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، فردی که گفته می‌شود برادر حورا است، می‌گوید که خواهرش در یک «حادثه‌ی دل‌خراش» جان باخته است.

مزدا مهرگان‌، شاعر، در فیسبوکش نوشته است: «حورا را کشته ‌اند، تن به ازدواج با یکی از مقامات طالبان نداده و مانند زنان افغانستانی دیگر، قربانی تحجر طالبان شده است. دخترک با آن بروروی قشنگ، مجبور بود دنبال لقمه‌نانی برای خانواده‌اش بگردد و جرمش فقط همین بود.» او در ادامه نوشته: «جرمِ او، زن‌بودنش، زیبایی‌اش، جسارتش و احساس مسئولیتش بود.»

شکیب مصدق، آوازخوان، با انتشار عکسی از جریان ضبط برنامه‌ی ستاره‌ی افغان که حورا نیز، در آن دیده می‌شود، در برگه‌ی فیسبوک‌اش نوشته که حورا سادات، شب قبل از قتلش برای او پیام گذاشته و گفته بود که می‌خواهد حرف مهمی را با او در میان بگذارد؛ ولی زمانی که دوباره برایش تماس می‌گیرد،‌ پاسخی دریافت نمی‌کند؛ زیرا خانم سادات دیگر زنده نبوده است. او هم‌چنان نوشته که حورا پیش از این نیز، به دلیل جدل با یکی از افراد طالبان، از سوی این گروه بازداشت شده و به حوزه‌ی امنیتی منتقل شده بود.

ابهام‌ها در مورد مرگ حورا سادات، بسیار است و طبق ادعای قبلی، او شب در خانه‌ی یکی از دوستانش مهمان بوده و صبح زود، به او زهر خورانده‌ شده است. در شبکه‌های اجتماعی هم‌چنان گفته شده که خانم سادات پس از این که زهر داده شده، خودش را به خانه رسانده و خانواده‌‌اش او را به شفاخانه منتقل کرده‌ که شفاخانه‌ با دیدن وخیم‌بودن وضعیت سلامتی‌اش، او را نپذیرفته و در شفاخانه‌ی دومی جان باخته است؛ اما برخی دیگر نوشته ‌اند که خانم سادات، توسط دوستانش به شفاخانه برده شده که در آن زمان، نمی‌توانسته حرف بزند تا قاتلش را معرفی کند. در سوی دیگر، کاربران شبکه‌های اجتماعی، می‌گویند که حورا پیش از این که به قتل برسد، مورد تجاوز جنسی گروهی قرار گرفته است.

حوارات سادات و نامزدش لطیف رازبان

در صدایی که منسوب به پدر حورا است، یک مرد ادعا می‌کند که قتل دخترش توسط دوستانش سازمان‌دهی و عملی شده است. در این نوار صوتی، پدر خانم سادات با صدایی اندوه‌گین، می‌گوید: «راه‌جوری بوده، خوارخواندیش و بعضی نفرای دیگه، سرش راه‌جوری کده بودند. دیگه رفتیم اونا رَ دست‌گیر کدیم.» در این فایل صوتی پدرش وسیله‌ی مرگ حورا سادات را مرگ موش عنوان می‌کند. «مرگ موش بود‌، چه بود، دوایی داده بود که ۱۰ دقه آدمه زنده نمی‌مانه. د شفاخانه جان داد.»

ادعای «۱۰ دقیقه» با این که مسافت خانه‌ی دوست خانم سادات و شفاخانه مشخص نیست، خیلی غیردقیق و مشکوک می‌نماید.

در صدای دیگری منسوب به خواهرخوانده‌ی حورا سادات که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، او، می‌گوید که شب در خانه‌اش مهمان بوده و صبح زود، از آن ‌جا خارج شده است. خواهرخوانده‌ی خانم سادات، در این نوار صوتی می‌گوید: «ولا نه نخیر، تماس مماس ندارم، دینه ‌شو خانه ما بودند. دیگه امینجه خودش بود، حورا بود. یک ذره مه مریض بودم، خبرگرفتنم آمده بودند.» او در ادامه می‌گوید: «دیگه صبکی وقت از خانه مه خیستن برآمدن. مام یک ذره مشکلاتم زیاف شده بود، کوچ‌کشی داشتم، از همو خاطر از خانیم برآمدن رفتن. دیگه نمی‌فامم‌ مه زنگ نزدیم؛ چون کارت ندارم همرای شان تماس بگیرم. انترنتای شانم خاموش اس.»

طبق ادعای دیگری، خانواده‌ی خانم سادات، به گونه‌ای در مرگ او شریک است؛ زیرا گفته شده که او، در روزهای اخیر زندگی‌اش با مشکلات خانوادگی دست‌وپنجه نرم می‌کرده است. این ادعا ظاهراً به ازدواج او برمی‌گردد؛ زیرا او با لطیف رازبان، هم‌کار هزاره‌تبارش، مدت‌ها به گونه‌ی مشترک در یک چینل یوتیوب به نام «کابل فنس» فعالیت می‌کردند و در شبکه‌های اجتماعی زبان‌زد شده بودند. این دو از آن‌ جا در ویدیوهایی که منتشر می‌کردند، اعلام کردند که نامزد شده‌ اند؛ اما پس از چند ماه به دلیل مسائل شخصی، دوباره اعلام جدایی کردند. آن‌ها در مقابل مردم در شبکه‌های اجتماعی می‌گفتند که توسط برخی‌ها که احتمالاً از نزدیکان خانم سادات است، مورد تهدید قرار می‌گیرند و آن‌ها از ناگزیری، تنها در ویدیوها این جدایی را نمایش می‌دهند؛ اما در حقیقت با هم در حال سپری‌کردن دوره‌ی نامزادی شان استند.

پس از این ‌که ظاهراً این دو نامزدی شان را فسخ کردند، حورا سادات، تنهایی به ایران مسافرت کرد و پس از سپری‌کردن مدتی، به افغانستان بازگشت و کانال خودش را در یوتیوب ایجاد کرد و به تنهایی فعالیت کرد. در این زمان مادر خانم سادات، در نوار صوتی‌ای که منسوب به اوست، می‌گوید که لطیف، بی‌مال و منال بوده و آن‌ها او را به نکاح مرد بزرگ‌سالی درمی‌آ‌وردند که دو همسر دیگر هم دارد. او، گفته بود آن مرد در اروپا زندگی می‌کند. مادرش آن زمان گفته بود که خانم سادات باردار است و طفل لطیف را در بطنش حمل می‌کند.

اکنون، گمان غالب بر این است که در زندگی حورا سادات، فعال رسانه‌ای که بیش‌تر به مسائل اجتماعی می‌پرداخت، مسئله‌ی جدی‌ای وجود داشته و گوش‌هایش زنگ خطر آن را شنیده بود. یکی دیگر از مواردی که بر این ادعا صحه گذاشته و سرنخی به دست می‌دهد، این است که او چندی پیش از خانه‌ی پیشینش به حوزه‌ی هژدهم کابل کوچ کرده بود. ظاهراً کوچ‌کردن او نیز کارساز نبوده و طبق گفته‌های برخی از منابع، صبح زود دوشنبه، به قتل رسیده است. در صدای منسوب به خواهرخوانده‌ی خانم سادات، شنیده می‌شود که او نیز از خانه‌اش کوچ کرده و مشخص نیست که طالبان زنی را که ادعا می‌کنند به اتهام دست‌داشتن به قتل خانم سادات بازداشت کرده ‌اند، خودش است یا شخص دیگری. مرگ مرموز و دفن خاموشانه‌ی حورا سادات پرسش‌برانگیز است و با گذشت یک هفته، هنوز هیچ پاسخ دقیقی به پرسش‌های مردم داده نشده و دیده شود که طالبان در مورد حقیقت مرگ او، چه چیزی را با مردم شریک خواهند کرد.

با این حال، سایمه سلطانی، فعال حقوق زنان، در بخشی از متنش، پرسشی مطرح کرده است: «چرا هیچ گاه ظلم، تحقیر، حقارت، تبعیض، تمسخر، توهین، دشنام، سرکوب، تجاوز، قتل و سلاخی در زنان دیده نشده است؟ چرا همواره تمامی موارد ظلم و بی‌عدالتی در چهره‌ی یک مرد بیش‌تر از چهره یک زن و سایر جنسیت‌ها قابل رویت و ملاحظه است.»

پیش از حورا سادات، زنان دیگری نیز به گونه‌ی مرموز کشته شده و حقیقت قتل و احکام جزایی آن‌ها، با رسانه‌ها شریک نشده است. مرسل نبی‌زاده، نماینده‌ی مردم در مجلس نمایندگان حکومت، حلیمه امامی در بامیان، نگار افسر پلیس و ده‌ها زن در ولایت‌های مختلف، به‌گونه‌ی مرموز کشته شده اند. طالبان در دو سال پسین، به قتل غیرنظامیان به ویژه زنان زیادی متهم شده اند و حتا عاملان غیرمستقیم مرگ آن‌هایی که مرگ‌ خودخواسته را انتخاب کرده ‌اند، آن‌ها پنداشته می‌شود.

سکوت‌ مرگ‌بار نهادهای حقوق‌بشری و انفعال جامعه‌ی جهانی در برابر قتل‌های مرموز شهروندان، واکنش‌های تند فعالان خقوق زن را در پی داشته و جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان نیز، نهادهای مدافع بانوان، حقوق بشر و کمیته‌ی مصئونیت خبرنگاران را به سکوت متهم می‌کنند و نگران عدم پی‌گیری‌های بعدی در مورد قتل حورا سادات و دیگر زنان فعال در افغانستان استند.