اعضای هیئت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان در قطر، در جریان گفت‌وگوها و مصاحبه‌های شان با رسانه‌های بین‌المللی، پیوسته مدعی تغییر دیدگاه شان به ویژه در قبال زنان بوند؛ اما با فرار اشرف غنی -آخرین رییس‌جمهور افغانستان- و بازگشت طالبان به قدرت در ۲۴ اسد ۱۴۰۰، هیچ نشانه‌ای از تغییر در روی‌کرد زن‌ستیزانه‌ی طالبان دیده نشد. از آن زمان تا اکنون، بیش‌ترین فرمان‌های طالبان، در راستای وضع محدودیت بر زنان صادر شده است.
گروه طالبان در یک سال‌ونیم گذشته، فرمان‌های زیادی در راستای سلب حقوق زنان صادر کرده که مهم‌ترین آن‌ها را در زیر برمی‌شمریم.
۱: سلب حقوق سیاسی
گروه طالبان در ۱۶ سنبله‌ی ۱۴۰۰، اعضای کابینه‌ی حکومت سرپرست خود را به رهبری ملاحسن آخوند، معرفی کرد. در این کابینه، از یک سو، هیچ زنی حضور نداشت و در سوی دیگر، وزارت امور زنان و کمیسیون مستقل حقوق بشر به عنوان دو نهاد پشتیبان حقوق زنان نیز، از ساختار حکومتی حذف شده بود. برخلاف نهادهای پشتیبان حقوق زنان، طالبان نهادهای محدود‌کننده بر حقوق و آزادی‌های شهروندان به ویژه زنان را به وجود آوردند که وزارت امربهمعروف و نهی‌ازمنکر، معروف‌ترین آن است.
از‌دست‌دادن حقوق سیاسی و همچنین اعمال محدودیت بر زنان توسط وزارت امربهمعروف و نهی ا‌زمنکر، فعالان مدنی و مدافعان حقوق بشر در کشور را بر آن داشت تا با ایجاد راه‌پیمایی‌ها و گردهم‌آیی‌های مسالمت‌آمیز، صدای اعتراض شان را در افغانستان و جهان بلند کنند. زنان معترض در کابل، هرات، ننگرهار و بلخ با راه‌اندازی برنامه‌هایی، خواهان مشارکت معنادار زنان در حکومت و دیگر فرایندهای سیاسی-مردمی شدند؛ اما هم‌زمان با گسترش دامنه‌ی اعتراض‌های مدنی زنان، طالبان در ۸ میزان ۱۴۰۰، اعلام کردند که زنان حق اعتراض و برپایی تظاهرات را ندارند. این تصمیم، باعث شد که طالبان صدای زنان را نیز خفه کنند و بعد از آن، بدون مزاحمتی، به سیاست حذف خود ادامه دهند.
۲: سلب حق کار
طالبان یک ماه پس از تسلط بر کشور، اعلام کردند که زنان حق کار در بخش‌های دولتی به استثنای سکتور بهداشت را ندارند. روزنامه‌ی گاردین در ۲۷ سنبله‌ی ۱۴۰۰، در گزارشی از عملی‌شدن این محدودیت خبر داده و گفت که کارمندان زن در وزارت‌خانه‌ها و دفترهای دولتی، اجازه‌ی ورود به محل کار شان را نیافته اند.
بر اساس گزارش‌های وزارت اقتصاد افغانستان در ۱۳۹۹، نزدیک به ۱۶.۵ درصد کل نیروی کار کشور در اداره‌های دولتی و خصوصی زن بودند؛ اما با اجرایی‌شدن تصمیم منع کار زنان، بسیاری از کارمندان زن در اداره‌های دولتی، کار شان را از دست دادند. بسیاری از این زنان، تنها نان‌آور خانواده‌‌ی شان بودند.
با این حال، طالبان تنها به وضع محدودیت بر کار زنان بسنده نکرده و تصمیم گرفتند که زنان را به طور کلی از کار در بیرون از خانه منع کنند. در همین راستا، وزارت اقتصاد حکومت طالبان، با صدور فرمانی در ۳ جدی ۱۴۰۱، زنان را از کار در مؤسسه‌های غیردولتی داخلی و خارجی منع کرد. در فرمان آمده که به دلیل رعایت‌نشدن حجاب زنان، کارکردن آن‌ها در همه مؤسسه‌های غیردولتی داخلی و خارجی تا اطلاع بعدی منع است. در واکنش به این فرمان، شماری از سازمان‌های بین‌المللی، فعالیت‌های شان را در افغانستان متوقف کردند و گفتند که بدون حضور کارمندان زن، نمی‌توانند به کار شان ادامه دهند.
۳: سلب حق آزادی
بیش‌تر فرمان‌های طالبان، آزادی زنان به ویژه حق پوشش، رفت‌وآمد، آزادی بیان و تفریح را هدف قرار داده است.
انتخاب پوشش: طالبان در اول سنبله‌ی ۱۴۰۰، یعنی یک هفته پس از تسلط بر کابل، مدعی شدند که زنان به همه حقوق شان دست‌رسی دارند و تنها، حجاب بر حقوق آن‌ها اضافه می‌شود. طالبان در ۱۷ ثور ۱۴۰۱، اعلام کردند که زنان، باید از برقع و روبند استفاده کنند. این در حالی است که پیش از این نیز، دستور داده بودند که زنان در زمان حضور در بازار، بیمارستان و اجتماع، باید حجاب کامل اسلامی را رعایت کنند.
بر اساس تحقیق انستیتیوت حقوق بشر دانش‌گاه سن‌خوزه‌ی کالیفرنیا، تحمیل حجاب مورد نظر طالبان با نوع پوشش بعضی از مناطق افغانستان مطابقت ندارد و این موضوع، به ویژه در مناطق مرکزی که سبک پوشش خاص خود را دارد، به نحوی تحمیل فرهنگی محسوب می‌شود. پوشش اجتماعی در ولایت‌های هزاره‌‌نشین، هرگز شامل برقع یا حجاب سیاه بلند نمی‌شود و زنان این مناطق، لباس محلی و پوشش خاص خود را دارند؛ اما طالبان، اکنون زنان و حتا دانش‌آموزان دختر خردسال هزاره را مجبور کرده اند که حجاب بلند و دست‌وپاگیر را در فاصله‌های چندساعته‌ی رفت‌وبرگشت به مکتب بپوشند.
آزادی بیان: طالبان در ۱۵عقرب ۱۴۰۰، در اطلاعیه‌ها و فرمان‌هایی که با رسانه‌های داخلی افغانستان شریک شد، تلویزیون‌های دولتی و خصوصی را از پخش سریال با ایفای نقش زنان منع کرد. پیش از صدور این فرمان نیز، به دلیل جو پر از ترس ناشی از حضور طالبان در کشور، حضور زنان در رسانه‌ها خیلی کم‌رنگ شده بود و در برنامه‌های رسانه‌های داخلی نیز تغییرهای زیادی از جمله گرایش به حمایت از سیاست‌های طالبان، کاهش نشر سریال‌های خارجی و توقف پخش برنامه‌های تفریحی به وجود آمده بود.
همچنین طالبان در سنبله‌ی ۱۴۰۰، به رسانه‌های کشور دستور دادند که زنان مجری در رسانه‌های تصویری، فقط با پوشیدن ماسک و رعایت حجاب مورد نظر این گروه، می‌توانند به کار شان ادامه دهند.
آزادی سفر: طالبان در اول جدی ۱۴۰۰، اعلام کردند که هم‌راهی زنان با بیماران در شفاخانه‌ها ممنوع است. بر اساس این فرمان، زنان حق ندارند بدون محرم شرعی به بیمارستان مراجعه کنند و یا مریضان خود را به شفاخانه ببرند.
در ادامه‌ی سیاست‌های محدود‌کننده، طالبان در پنج جدی ۱۴۰۰، به ترانسپورت شهری و تکسی‌های داخل شهر، اعلام کردند؛ به زنانی که حجاب مورد نظر طالبان را رعایت نمی‌کنند، خدمات ارائه نکنند. همچنین شرکت‌های مسافربری و رانندگان، نباید زنان بدون هم‌راه محرم مرد را در سفرهای ولایتی و یا فاصله‌ی بیش‌تر از ۷۸ کیلومتر سوار کنند. این گروه، در هفت حمل ۱۴۰۱، سفر هوایی زنان را نیز بدون هم‌راهی محرم مرد منع کرد. ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان، در این باره گفته بود که سفر زنان به خارج از کشور ممنوع شده است. با انتشار این دستور، سفر زنان به داخل با محدودیت‌های سخت و در خارج به طور کلی ممنوع شد.
۴: سلب حق ورزش
فعالیت‌های زنان در بخش هنر و ورزش، در حکومت‌های پیشین چشم‌گیر و پردست‌آورد بود؛ اما به دنبال بازگشت به قدرت، در ۱۷ سنبله ۱۴۰۰، اعلام کردند که زنان حق ورزش را ندارند. احمدالله وثیق، عضو کمیسیون فرهنگی طالبان، در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها، گفته بود که زنان در مسابقه‌های ورزشی حضور نخواهند داشت؛ زیرا در جریان ورزش، ممکن است صورت و بدن آن‌ها دیده شود و این، مغایر آموزه‌های شریعت اسلامی است. بعد از این تصمیم، فعالیت همه تیم‌های ورزشی ویژه‌ی زنان افغانستانی که در دولت پیشین در مسابقه‌های بین‌المللی اشتراک می‌کردند، متوقف شد.
۵: سلب حق تفریح و استحمام
در ادامه‌ی سیاست ناپدیدکردن زنان از عرصه‌ی همگانی، طالبان در ۱۹ عقرب ۱۴۰۱، اعلام کردند که زنان حق حضور در پارک‌ها و مکان‌های تفریحی را ندارند. پیش از صدور این فرمان نیز، طالبان روزهای ورود به پارک‌ها را نیز زنانه و مردانه کرده بود. سخن‌گوی وزارت امربهمعروف و نهی‌ازمنکر طالبان، در آن زمان به خبرگزاری فرانسه گفته بود که رعایت‌نشدن فرمان این گروه در مورد منع حضور هم‌زمان زنان و مردان در پارک‌ها، باعث صدور فرمان ممنوعیت استفاده از پارک‌ها برای زنان شده است. در همین روزها بود که وزارت امربهمعروف طالبان در فرمان دیگری، حق رفتن به حمام‌های عمومی را نیز از زنان گرفت. بر اساس این فرمان، فعالیت همه حمام‌های زنانه در سراسر افغانستان متوقف شد.
۶: سلب حق آموزش
وزارت معارف طالبان در ۲۶ سنبله‌ی ۱۴۰۰، اطلاعیه‌ای را صادر کرد که در آن، از دانش‌آموزان پسر خواسته شده بود سر صنف‌های درسی حاضر شوند. در این اطلاعیه در مورد آغاز درس‌های دانش‌آموزان دختر، چیزی گفته نشده بود. در ابتدا تصور بر این بود که طالبان در اطلاعیه‌های بعدی مکتب‌ها را به روی دختران نیز باز خواهند کرد؛ اما وزارت معارف این گروه، فقط به دانش‌آموزان دختر دوره‌ی ابتدائیه آن هم برای مدت خیلی کوتا اجازه‌ی حضور در صنف‌های درسی را داد.
طالبان در ۱۳ میزان ۱۴۰۰، در تصمیمی تازه، اعلام کردند که زنان حق تحصیل محدود دارند. این محدودیت‌ها، شامل جدایی صنف‌های دختران از پسران، پوشش کامل حجاب و همچنین ممنوعیت آن‌ها از آموزش در بعضی از رشته‌های تحصیلی می‌شد. با شروع سال آموزشی ۱۴۰۱، دروازه‌ی مکتب‌ها برای چند روز و تنها در چند ولایت به صورت مؤقت به روی دختران باز شد؛ اما بلافاصله طالبان پس از صدور فرمانی، دوباره درهای مکتب‌ها را به روی دختران به صورت کامل بستند.
با وجود بسته‌بودن مکتب‌ها به روی دختران، آزمون سراسر ورود به دانش‌گاه (کانکور)، با بیش از یک سال تأخیر در ۲۱ میزان ۱۴۰۱، برگزار شد. بر اساس آمار وزارت تحصیلات عالی طالبان، در سال ۱۴۰۱، نزدیک به ۱۵۰ هزار نفر در کانکور شرکت کرده بودند که از آن جمله، حدود ۱۱۵ هزار نفر آن در دانش‌گاه‌های دولتی جذب می‌شدند. با این وجود، شرکت در کانکور، برای دختران بدون محدودیت نبود. دختران شرکت‌کننده، گفتند که آن‌ها با محدودیت‌های جدیدی در انتخاب رشته از سوی طالبان مواجه شده اند. بر اساس این محدودیت‌ها، دختران نتوانستند رشته‌هایی مانند روزنامه‌نگاری، کشاورزی، دامپزشکی، مهندسی و اقتصاد را در دانش‌گاه‌های افغانستان انتخاب کنند. دختران شرکت‌کننده، گفته بودند که نام رشته‌های یادشده در «فهرست انتخاب رشته»های آن‌ها نبوده است.
وضع محدودیت بر آموزش، هرچند برای دختران و زنان در کشور چالش‌های زیادی را ایجاد کرد، با این حال، آن‌ها همان گونه که طالبان وعده می‌دادند، نسبت به رفع محدودیت‌های آموزشی امیدوار بودند؛ اما، وزارت تحصیلات عالی طالبان در ۲۹ جدی ۱۴۰۱، با ارسال مکتوبی به همه دانش‌گاه‌های دولتی، خصوصی و مراکز آموزشی خصوصی، از آن‌ها خواست که تا اطلاع بعدی، به دختران اجازه‌ی ورود ندهند.
در نتیجه، طالبان در یک سال‌ونیم حاکمیت در افغانستان، با قساوت و بی‌رحمی کامل، همه ساختارهای اداری و سیاسی‌ای که برای ارزش‌گذاری و ترویج برابری و اصول حقوق‌بشری ایجاد شده بود را، از میان برداشتند. طالبان بدون درک و اعتنایی به حقوق انسانی و بدون توجه به نگرانی‌های بین‌المللی از جمله واکنش‌های سازمان ملل متحد، عفو بین‌الملل، دیدبان حقوق بشر و سازمان کنفرانس اسلامی، سیاست حذف زنان از همه عرصه‌های اجتماعی را در پیش گرفته و به سرعت روند محروم‌کردن زنان از حقوق اساسی آن‌ها را به پایان رساندند.
نظر بدهید