علی ضحاک
در نخستین روزهای تسلط دوباره‌ی گروه طالبان در بامیان، قطعه‌ی حفاظت از ساحت‌های تاریخی و باستانی (قطعه ۰۲ پلیس) در این ولایت، خلع‌سلاح و بخشی از داشته‌های موزیم بامیان نیز تاراج شد. به تعقیب آن، گروه طالبان در عقرب همان سال -۱۴۰۰- کندکاری در اطراف بودای بامیان را آغاز کرد و به هیچ کس حتا خبرنگاران، اجازه نداد تا از محل بازدید کنند.
گروه طالبان در بامیان، در اقدام فرهنگ‌ستیز دیگری، به بازسازی بازار کهنه‌ی این ولایت آغاز کردند؛ این بازار در مقابل پیکره‌های تخریب‌شده‌ی صلصال و شمامه قرار دارد. این ساحت، مطابق ماسترپلان فرهنگی بامیان، جزو ساحت سرخ باستانی و ساخت‌وساز در آن، ممنوع است. به تقیب آن، نیروهای مسلح گروه طالبان، تابلوهای ساحت تاریخی بودای ککرک در مرکز بامیان را نیز، برداشتند.
در هنگام بررسی وضعیت ساحت‌های تاریخی و باستانی بامیان، متوجه شدم که میزان بازدیدکنندگان آن نسبت به سال‌های گذشته، نزدیک به ۵۰ درصد کاهش یافته است. هر چند روند توزیع تکت برای بازدیدکنندگان از ساحت‌های تاریخی مثل گذشته ادامه دارد؛ اما از جریان بازدید‌ها، نظارت دقیقی نمی‌شود. به نقل از یک منبع، درآمد به‌دست‌آمده از ساحت‌های تاریخی بامیان نیز، حیف‌ومیل شده است. یک منبع، تأیید کرد که هشت نفر از نزدیکان سیف‌الرحمان محمدی، رییس اطلاعات‌وفرهنگ گروه طالبان برای بامیان که مسئول گردآوری درآمد حاصل از فروش تکت ساحت‌های تاریخی بامیان بودند، همه پول‌ها را حیف‌ومیل کرده و به حساب ریاست اطلاعات‌وفرهنگ این ولایت واریز نکرده اند.
یک منبع که نخواست نامش در گزارش بیاید، به جاده‌ی ابریشم، گفت که کندکاری از سوی گروه طالبان در اطراف بودای بامیان، متوقف شده است؛ اما ساخت‌وساز خودسر در ساحت‌های تاریخی بامیان، هنوز جریان دارد و بخش‌هایی از ساحت سبز وادی بامیان نیز، در یک سال‌ونیم گذشته تخریب شده است. او، گفت که تخریب ساحت‌های سرخ تاریخی بامیان، خطر حذف آبدات تاریخی این ولایت از فهرست یونیسکو را در پی خواهد داشت و این موضوع، بارها با مسئولان گروه طالبان در بامیان در میان گذاشته شده است؛ اما آن‌ها، در این مورد بی تفاوت اند.
در جریان تحقیق‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی در بامیان، ده‌ها اثر باستانی و تاریخی کشف شده بود و این اثرها که شامل مجسمه‌های کوچک، بخش‌های بدن مجسمه‌ها، نقاشی‌های رنگ روغنی و و دیگر اثرها بود، در موزیم بامیان نگه‌داری می‌شد.
در همین حال، یک منبع، به جاده‌ی ابریشم، تأیید کرد که در هنگام تسلط گروه طالبان در بامیان، بخشی از اثرهای تاریخی بامیان که در موزیم این ولایت نگه‌داری می‌شد، تاراج شده است و هنوز هم کسی از سرنوشت آن‌ها اطلاع ندارد. به گفته‌ی این منبع، هیچ کسی به جز مسئولان گروه طالبان و رییس اطلاعات‌وفرهنگ طالبان در این ولایت، در جریان نیست که موزیم بامیان در چه وضعی قرار دارد و چه شمار اثر باستانی آن، تاراج شده است.
والی گروه طالبان در بامیان، در مورد ناپدیدشدن بخشی از اثرهای تاریخی بامیان از موزیم این ولایت، گفته است که افراد این گروه، به آثار عتیقه و ساحت‌های تاریخی بامیان، خسارتی وارد نکرده و اگر کسانی به نام گروه طالبان، این کار را کرده باشند، مورد پی‌گرد قرار خواهند گرفت.
ساخت‌وسازهای خودسر در ساحت‌های سرخ و سبز وادی بامیان که مطابق ماسترپلان فرهنگی این ولایت، غیر قابل تخریب است، جریان دارد. در نبود نظارت و فشارهای بین‌المللی، ممکن است بخش‌های از آبدات تاریخی بامیان در اثر رویدادهای طبیعی و بی‌توجهی مسئولان تخریب شود؛ همین گونه، ممکن است بخش‌هایی از ساحت‌های تاریخی بامیان، در اثر کاوش‌گری‌های خودسر تخریب شود.
با یک نگاه به نوعیت برخورد گروه طالبان با آبدات تاریخی-باستانی بامیان و با توجه به تخریب تندیس‌های بودای بامیان در ۲۰۰۱ توسط این گروه، درمی‌یابیم که آبدات تاریخی و باستانی و ساحت‌های تاریخی بامیان، برای گروه طالبان اهمیت ندارد و این گروه با کندنکاری در این ساحت‌ها، عملاً نشان داد که در پی نابودی کامل آبدات تاریخی و باستانی بامیان است.
گفتنی است که ساحت‌های بودای صلصال و شمامه، شهر تاریخی ضحاک، شهر غلغله، دره‌ی ککرک، قلعه‌ی کافری، دره‌ی غمی و قلعه‌ی اکرم، هشت ساحت تاریخی و باستانی بامیان است که در ۲۰۰۳ از سوی سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونیسکو)، به عنوان ساحت‌های در معرض خطر ثبت شده است. ادامه‌ی بی‌توجهی نسبت به حفاظت از ساحت‌ها و آبدات تاریخی بامیان، خطر حذف آن از فهرست یونیسکو را بیش‌تر می‌کند.
نظر بدهید