رهبری حکومت افغانستان با توجه به تهدید جهانی کوید۱۹ و احتمال شیوع آن در افغانستان، به تاریخ ۲۶ حوت۹۸ کمیته جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ را طی حکم شماره ۳۸ ایجاد کرد. طی این حکم سرور دانش معاون دوم رئیس جمهور به عنوان رئیس این کمیته گماشته شد. معاون رئیس جمهور کار این کمیته را به صورت عملی و جدی آغاز کرد و در مدت کوتاه توانست بسیج ملی و کمک‌های جهانی را در امر مبارزه با کوید۱۹ جلب کند. بعد از جذب کمک‌ها و آغاز قرنطین برخی شهرهای کشور، اما برخی تداخل کاری در کار این کمیته ایجاد گردید، آن هم توزیع عملی کمک‌های گندمی به معاونت اول سپرده شد، دریافت کمک‌های نقدی به وزارت مالیه و کمیته‌ی دولتی ارتباطات عامه جهت وقایه و جلوگیری از شیوه کوید۱۹ طی احکام خاص و جداگانه از سوی رئیس جمهور به وحید عمر رئیس عمومی اداره ارتباطات عامه و استراتیژیک ریاست جمهوری و مشاور ارشد رئیس جمهور واگذار گردید.
بسیج عمومی علیه کوید۱۹
نخستین جلسه کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ به تاریخ ۲۷ حوت ۹۸ به ریاست معاون رییس جمهور برگذار شد. استاد دانش در این جلسه خواهان بسیج عمومی در کشور شد. او از مردم، نهادهای دولتی و خصوصی و رسانه‌های کشور خواست که برای جلوگیری از گسترش این ویروس کشنده دست به کار شوند.
معاون رییس جمهور از کمبود مواد غذایی، گران فروشی، سودجویی و احتکار در بازارهای کشور نیز یادآوری کرده گفته بود که برنامه‌های لازم روی دست گرفته شود، از تجمعات جلوگیری شود و برای عودت کنندگان تدابیر لازم در نظر گرفته شود.
در هرات شفاخانه ۱۰۰ بستر ویژه کوید۱۹ ساخته شود
دومین جلسه کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع کوید-۱۹ به تاریخ ۲۹ حوت ۹۸ به ریاست سرور دانش، معاون رییس جمهور در قصر صدارت برگزار گردید. بازرسی و نظارت صحی مرکز اسلام قلعه، نگهداری عودت کنندگان در مکان‌های دولتی در هرات، انتقال مهاجرین به ولایت‌های مربوطه، تنظیم ساعت‌های کاری در ادارات دولتی در زمان قرنطین، آزادی زندانیان به استثنای کسانی که مرتکب جرایم قتل، اختطاف و جرایم تروریستی شده‌اند، آگاهی‌دهی عامه، مسدود کردن محلات تجمع و چگونگی برگزاری نماز جمعه را به بحث گرفتند.
مهم‌ترین تصمیم جلسه دوم، اما ساخت شفاخانه صدبستر در مدت ۲۰ روز در ولایت هرات بود که می‌توانست قدرت دولت را به نمایش بگذارد و مردم را امیدوار کند که حکومت افغانستان نیز می‌تواند با شیوع کوید-۱۹ مبارزه کند. وزیر صحت عامه در جلسه دوم کمیته گفت:«اکنون تلاش برای ایجاد شفاخانۀ با ظرفیت ۵صد بستر در دو محل جداگانه جریان دارد که طی دو هفته پیش‌رو آماده خواهد شد و علاوه بر اینکه سنگ تهداب شفاخانۀ دیگری به ظرفیت صد بستر روز چهار شنبه گذاشته شد که انتظار می‌رود ظرف بیست روز آینده آماده بهره‌برداری شود.»
حکومت با تمام توان و نیروی که داشت شفاخانه ۱۰۰ بستر هرات را در مدت ۲۰ روز ساخت. کار شفاخانه به تاریخ ۲۷ حوت آغاز و به تاریخ ۱۷ حمل ۹۸ توسط معاون دوم رییس جمهور افتتاح و به وزارت صحت عامه کشور تسلیم گردید. این شفاخانه با زیربنای دو هزار و ۶۴ متر مربع، ۲۴ اتاق چهار نفری و ۱۲ اتاق یک‌نفری می‌باشد که شامل معاینهخانه، آزمایشگاه، اتاق پزشکان و اتاق پرستاران می‌شود.
هرات به قرنطین می‌رود
هرات به عنوان مرکز شیوع کوید-۱۹ در افغانستان مورد توجه حکومت قرار دارد که در تمام جلسات کمیته و کابینه موضوع بحث است. در سومین جلسه کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع کوید۱۹ که به تاریخ ۵حمل به ریاست معاون دوم رییس جمهور برگذار شده بود، در مورد قرنطین شهر هرات بحث کردند. در کنار آن اطلاع‌رسانی و آگاهی‌دهی عامه، چگونگی تدفین شرعی و اسلامی قربانیان کوید-۱۹ و نحوه‌ی مصرف شفاف هزینه‌های که برای جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ در نظر گرفته می‌شود نیز بحث و گفتگو کردند. معاون رییس جمهور در جلسه گفت: «کابینه به وزارت مالیه هدایت داده است که یک مکانیزم شفاف را برای تسریع روند تدارکاتی هزینه‌های مالی مربوطه تهیه کند تا در روند اجراآت و رسیدگی به مکلفیت‌های ادارات مسوول، اخلال به وجود نیاید».
نکته قابل یادآوری این است که وحید عمر مشاور ارشد رییس جمهور در سومین جلسه کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع کوید۱۹ به معاون رییس جمهور اطمنان داد که در راستای اطلاع رسانی و آگاهی عامه راجع به شیوع کوید۱۹ اقدامات عملی انجام شده است.
۲۷ میلیون افغانی چگونه اختلاس شد؟
رییس جمهور غنی به تاریخ ۲۹ حوت ۹۸ کمیتۀ دولتی ارتباطات عامه جهت وقایه و جلوگیری از شیوع کوید-۱۹ را به ریاست وحید عمر رئیس عمومی اداره ارتباطات عامه و استراتیژیک و مشاور ارشد ریاست جمهوری، ایجاد کرد. رییس جمهور وزارت مالیه را موظف ساخت که وجوه مالی مورد نیاز کمیته را به بودجه ریاست عمومی اداره امور ریاست جمهوری انتقال دهد تا در راستای اطلاع رسانی به مصرف برسد. اینکه رییس کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع کوید۱۹ در مصرف بودجه ۲۷ میلیون افغانی که برای تبلیغات و آگاهی عامه اختصاص داده شده بود دخالت داشت یا نه، مشخص نیست، اما وحید عمر در یک هفته تبلیغات متهم به اختلاس ۲۷ میلیون افغانی از بودجه مبارزه با شیوع کوید۱۹ شد. اعتراض شبکه‌های اجتماعی از اختلاس میلیونی باعث شد که وحید عمر و وزیر صحت عامه توسط مجلس نمایندگان استجواب و توسط مجلس سنا به سارنوالی معرفی شوند.
هشدار سازمان جهانی صحت از شیوع کوید-۱۹ در افغانستان
چهارمین جلسه کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ به تاریخ ۷ حمل به ریاست معاون دوم رییس جمهور و رییس کمیته مبارزه با کوید۱۹ در قصر صدارت برگزار شد. معاون رییس جمهور ضمن بررسی محدودیت گشت‌وگذار و قرنطین در شهر هرات، اما تاکید کرد که باید تدابیر لازم در مورد قرنطین شهر کابل گرفته شود و فردا دیر خواهد بود. هم‌چنان در جلسه پنجم وزیر صحت عامه کشور از احتمال افزایش وقایع مثبت کوید۱۹ هشدار داده گفت که براساس پیش‌بینی‌های سازمان جهانی صحت ممکن است هشتاد درصد مردم افغانستان به این ویروس مبتلا شوند که در مجموع حدود ۷۳۰ هزار تن نیاز خواهند داشت که به مراکز صحی مراجعه کنند و از این میان حدود ۲۱۰ هزار نفر به مراقبت‌های جدی نیازخواهند داشت.
در شهرکابل محدویت گشت‌وگذار وضع می‌شود
جلسه پنجم کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ به تاریخ ۱۰ حمل به ریاست استاد سرور دانش معاون دوم رییس جمهور و رییس کمیته مبارزه با کوید۱۹ در صدارت برگزار شد. معاون رییس جمهور گفت که طرح محدودیت گشت‌وگذار در شهر کابل توسط کابینه تصویب شده و توسط نهادهای مربوطه به هر طریقی عملی خواهد شد.
کمک‌ها باتایید کمیته توزیع خواهد شد
معاون دوم رییس جمهور و رییس کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ در جلسه پنجم کمیته به شهروندان کشور اطمنان داد که کمک‌های دولتی و خصوصی به افراد بی‌بضاعت و نیازمند با تایید اعضای کمیته مصرف خواهد شد. معاون رییس جمهور ازایجاد ۴۰هزار شغل برای شهروندان کابل یادآوری کرده گفت که توسط اداره عملیاتی ریاست جمهوری تهیه شده و به زودی جنبه عملی پیدا خواهد کرد. موضوعات مهم دیگری که در جلسه پنجم کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ مورد بحث قرار گرفت، یکی ایجاد کمیته نظارتی در هر ولایت برای جلوگیری از اختلاس کمک‌های خصوصی و دولتی، انتقال معتادین به محلات تعیین شده، توقف بس‌های شهری و ایجاد کمیته خاص با محوریت وزارت عودت و مهاجرین به منظور مدیریت عودت کنندگان از کشور ایران، ارائه خدمات صحی به عودت کنندگان با در نظرداشت وضعیت صحی آنان، افزایش سطح آگاهی عودت کنندگان در مورد شیوه‌های جلوگیری از مصاب شدن به ویروس کوید-۱۹ و انتقال مصئون و آسان عودت کنندگان از نقاط مرزی به ولایات بود.
آیا به وضعیت مهاجرین رسیدگی شد؟
یکی از نگرانی‌های جدی شیوع کوید۱۹ در افغانستان برگشت مهاجرین از کشورهای همسایه بود. در جلسه پنجم کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ در مورد نگهداشت، بررسی صحی، آگاهی دهی و چگونگی انتقال عودت کنندگان بحث کردند که معین وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان از بازگشت مهاجرین در این جلسه معلومات داد. در جلسه فیصله کردند که کمیته خاصی به محوریت وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان با حضور نمایندگان باصلاحیت وزارت امور داخله، وزارت صحت عامه، وزارت ترانسپورت و ارگان‌های محلی ایجاد گردد و در مورد وضعیت مهاجرین رسیدگی صورت گیرد. اما وزارت عودت و مهاجرین با آنکه کمک‌های بیرونی برای رسیدگی به مهاجرین و بیجا شدگان داخلی را در اختیار دارد، ولی در رسیدگی به وضعیت صحی، غذایی، سرپناه و انتقال مصوون مهاجرین در ولایت‌های مربوطه ناکام بوده است. وزارت مهاجرین حتی آمار دقیق از بازگشت مهاجرین را در اختیار ندارد. آمریت‌های وزارت مهاجرین و عودت کنندگان در ولایات غیر فعال است و هیچ امکاناتی در اختیار آنان قرار نمی‌دهد. عودت کنندگان به صورت بی‌رویه در ولایات کشور جابه‌جا شده‌اند، بی‌نان و نوا زندگی می‌کنند و کوید۱۹ را نیز با خود هدیه می‌برند. در ولایت‌های مرکرزی کشور خود مردم مهاجرین را قرنطین و نیز کمک غذایی می‌کنند.
۴۰هزار شغل و ۱۰ هزار تن گندم برای باشندگان کابل
ششمین جلسه کمیته جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ به تاریخ ۱۴ حمل به ریاست استاد دانش رییس کمیته مبارزه با کوید۱۹ در قصر صدارت برگزار شد. معاون رییس در مورد پلان‌های عملی و مالی حکومت در مبارزه با ویروس کوید۱۹ گفت که «برای ولایات و مناطق مختلف کشور مبلغ ۱۵ میلیون دالر برای وزارت صحت عامه، مبلغ ۴۰۰ میلیون افغانی برای ولایت هرات، ۵۰۰ میلیون افغانی برای شهر کابل، برای هفت زون جغرافیایی هر زون ۵۰ میلون افغانی و برای هر ولایت مبلغ ۲۰ میلیون افغانی برای جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ و تأمین نیازمندی‌های مناطق یاد شده اختصاص داده شده است».
معاون رییس جمهور گفت که ۴۰ هزار شغل برای باشندگان کابل ایجاد می گردد و ۱۰ هزار تن گندم برای خانواده‌های بی‌بضاعت در شهر کابل توزیع می‌گردد. در این جلسه که معاون والی کابل نیز حضور داشت فیصله شد که «کمیته کابل (ویژه توزیع کمک) در نحوه توزیع کمک‌ها به خانواده‌های بی‌بضاعت و مستحق صلاحیت دارد و کمیته مکلف است که در توزیع کمک‌ها روشی را در پیش‌گیرد که سبب تراکم جمعیت و شیوع احتمالی ویروس دربین مردم نگردد».
توزیع چهار و نیم کیلو گندم برای هرخانه در دشت برچی: مسوول توزیع کمک‌ها کی بود؟
معاون رییس جمهور در جلسه پنجم کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ به شهروندان کابل اطمنان داده بود که کمک‌ها با تایید کمیته توزیع خواهد شد، اما رییس جمهور غنی به تاریخ ۱۲ حمل ۱۳۹۹ با اعضای کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ در ارگ ریاست جمهوری دیدار کرد و در مورد رسیدگی به فقرا، افراد بی‌بضاعت، بی‌جاشدگان داخلی و افراد روزمزد در زمان قرنطین بحث کردند. رییس جمهور دستور داد که برای توزیع گندم به افراد بی‌بضاعت یک طرح جامعه ترتیب گردد و امور عملی توزیع گندم تحت نظر امرالله صالح، معاون اول رییس جمهور به پیش برده شود. این دستور رئیس جمهور تداخل کاری میان کمیته اضطرار و دفتر معاونت اول رئیس جمهور ایجاد کرد. به همین دلیل توزیع کمک‌ها بدون ترتیب یک طرح جامع و بدون شناسایی افراد بی‌بضاعت در شهر کابل آغاز شد و در هرخانه‌ی غریب دشت برچی، چهارونیم کیلو گندم رسید. مردم در مراکز توزیع گندم هجوم بردند، قواعد قرنطین و منع تجمعات نیز شکستانده شد. عکس پلاستیک‌های چهارکیلو گندم در دستان باشندگان دشت برچی در صفحات شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شدند. آبروی حکومت رفت و با آبروی مردم بازی شد.
پاسخ حکومت به توزیع چهارکیلو گندم: یک پروسه آزمایشی بود
مصوبات جلسات کمیته اضطراری و مخصوصا در مورد توزیع گندم نشان می‌دهد که وحید عمر هیچ گونه مسوولیت در این بخش نداشت اما برخلاف مسوولیت وظیفوی به پرسش نمایندگان مجلس در خصوص چهار کیلو گندم در دشت برچی گفت: «چهار کیلو گندم که برای یک تعداد مشخص در شهرکابل توزیع گردید، یک پروسه آزمایشی بود و برنامه‌های جدیدتری در راه است».
«به شهروان کابل نان توزیع می‌شود، اشتباهات گذشته تکرار نشود!»
معاون دوم رییس جمهور در هفتمین جلسه اختصاصی کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ که تاریخ ۱۰ ثور در صدارت برگزار شده بود از توزیع نان به شهروندان کابل خبر داد و نیز گفت: «باید قیود رفت و آمد در شهرها بیشتر از گذشته جدی‌تر شود تا مردم قربانی این ویروس خطرناک که جهان را به زانو درآورده است، نشوند». معاون رییس جمهور به صورت تلویحی از نحوه توزیع کمک‌ها در شهر کابل اظهار نارضایتی کرده گفت که در توزیع کمک‌ها به شهروندان کشور بین ادارات مربوطه باید هماهنگی کامل وجود داشته باشد و نباید اشتباهات گذشته در این خصوص تکرار گردد.
پایان سخن
در نتیجه کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ که در راس آن معاون دوم رییس جمهور قرار دارد نقطه ضعف‌ها و قوت‌های بسیار دارد. نقطه قوت کمیته در این بود با آغاز کار مردم و دولت افغانستان را برای مبارزه با شیوع کوید۱۹ بسیج کرد. در روزهای که مردم کوید۱۹ را جدی نمی‌گرفت جامعه را از خطر ناشی از شیوع کوید۱۹ آگاه ساخت. در روزهای که کمک‌های جامعه جهانی ایالات متحده امریکا به خاطر جنجال‌های انتخاباتی و سیاسی میان محمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله به حالت تعلیق در آمده بود، اما معاون دوم رییس جهمور با ارائه برنامه‌های جامع مبارزه با شیوع ویروس کوید۱۹ در افغانستان کمک‌های کشورهای منطقه و جهان را به افغانستان جلب کرد. سفیر بریتانیا در یک تماس تلفونی به معاون رییس جمهور از کمک کشورش در مبارزه با شیوع کوید۱۹ در افغانستان خبر داد، جلب کمک ۱۰۰٫۴ میلیوند دالری بانک جهانی برای مبارزه با کوید-۱۹ در افغانستان، معاون سفیر امریکا در یک تماس تلفونی به معاون رییس جمهور از کمک پانزده میلیون دالری کشورش در مبارزه با شیوع کوید۱۹ در افغانستان خبر داد، کمک شبکه انکشافی آقاخان در مبارزه با کوید-۱۹ در افغانستان و نیز سفیر چین با حضور در دفتر معاون رییس جمهور از کمک‌های تجهیزات صحی دولت چین به افغانستان خبر داد که در دو محموله به وزارت صحت عامه تسلیم گردید.
اختلاس کمک‌ها و امکانات دولتی به رهبری دولت برمی‌گردد که فساد گسترده در حکومت حدت ملی حتی باعث قطع کمک‌ها و بی اعتمادی جامعه جهانی به دولت افغانستان شد. اما مسوولیت و پاسخ‌گویی برخی ادارت دولتی که عضو کمیته اضطراری جلوگیری از شیوع ویروس کوید۱۹ استند به معاون رییس جمهور و رییس این کمیته برمی‌گردد که باید وزاری مربوطه را پاسخ‌گو بسازد. مشکل اساسی در این جاست که در اکثر جلسات کمیته که تحت ریاست معاون دوم رییس جمهور برگذار می‌گردد، معینان وزارت خانه‌ها و حتی معینان شاروالی کابل و والی کابل اشتراک می‌کنند که صلاحیت وزیر و رییس یک نهاد را ندارند.
نظر بدهید