جاده‌ی ابریشم: «تپش‌ها و رنج‌ها؛ مجموعه مقالات فلسفی، تاریخی، اجتماعی و ادبی» پروفیسور علی‌محمد زهما، مترجم و استاد پیشین دانشگاه کابل، و «سال‌های پرتلاطم؛ علی‌محمد زهما و خاطرات افغانستان» اثر کریستیان ریدر، دو اثری هستند که به تازگی از سوی موسسه‌ی پژوهشی بایسنغر در افغانستان منتشر شده‌اند.
این دو اثر هم‌زمان با پنجمین سالیاد در گذشت زنده‌یاد پروفیسور علی محمد زهما، متفکر، فیلسوف، ادیب، مترجم و پژوهشگر تاریخ منتشر شده است. پروفیسور زهما در سال ۱۳۹۷ خ. پس از عمری کار علمی و ترجمه‌ی آثار مختلف جهان، به زبان فارسی در شهر وین اتریش با جهان وداع گفت.
کتاب «تپش‌ها و رنج‌ها» که در برگیرنده‌ی مقالات فلسفی، تاریخی، اجتماعی و ادبی زهما است، توسط دکتر خلیل‌الله افضلی گردآوری شده است. ایشان در یادداشتی که بر مقدمه‌ی این کتاب نوشته، می‌گوید: «بهار ۱۴۰۰ خورشیدی بود که در مراجعات هفتگی خود به بخش مرجع یا رفرنس کتابخانه‌ی عامه‌ی کابل و ورق زدن نشریات قدیمی، ایده‌ای در ذهنم نقش بست که مقالات استاد زهما در جراید و نشریات پایتخت باید گردآوری شوند. در چند جلسه آن دسته از مجلاتی را که احتمال می‌دادم مقالات ایشان در آن‌ها بیشتر مجال انتشار یافته‌اند؛ نظیر ادب، آریانا، لمر، عرفان، کرنه و… مرور کردم و هر جا که با مقاله‌ی استاد و یا برگردانی از ایشان برخوردم، از آن با گوشی موبایل خود عکس گرفتم.»
به گفته‌ی افضلی بخشی از مقالاتی که در این کتاب گردآورده شده‌اند، از مجله‌های یادشده عکس‌برداری شده و بخشی دیگر آن‌ها از ۱۱ مقاله‌ای استفاده شده‌اند که سال‌ها قبل، توسط عبدالواحد واحدی، یکی از دانشجویان زنده‌یاد استاد زهما از همین مجله‌ها جمع‌آوری شده است.
کتاب «تپش‌ها و رنج‌ها» در ۶۶۰ صفحه در قطع رقعی با ویرایشی دقیق و ظاهری زیبا، حدود ۶۰ مقاله‌ی استاد زهما را در خود جای داده است؛ مقالاتی که در زمینه‌های فلسفه، تاریخ، اجتماع و ادبیات نوشته شده‌اند و در نشریه‌های مختلف آن روز افغانستان به چاپ رسیده‌اند. چاپ و نشر این اثر به همت مؤسسه‌ی بایسنغر و اتحادیه‌ی ترانسفر پروجکت انجام شده است.
«سال‌های پرتلاطم» عنوان کتاب دیگری است که پروفیسور کریستیان ریدر، استاد بازنشسته‌ی دانشگاه هنرهای کاربردی وین و افغانستان‌شناس اتریشی درباره‌ی اندیشه و زندگی زنده‌یاد علی‌محمد زهما و خاطرات ایشان نوشته است. او این کتاب را بار نخست به زبان آلمانی در سال ۲۰۱۸ در اتریش منتشر کرد.
زهما و کریستیان در سال ۱۳۶۴ در اتریش باهم آشنا می‌شوند. هر دو در سال ۲۰۰۳ برای آخرین‌بار به کابل سفر می‌کند و ریدر در این سفر با او گفت‌وگوهایی در باره‌ی اوضاع افغانستان داشته است. او هم منتقد وضعیت است و هم راه حل‌هایی را نشان می‌دهد. فئودالیسم، زندگیِ قبیله‌ای و تفکّر قبیله‌ای جزء مشکلات بنیادین از نگاه زهما است.
کتاب سال‌های پرتلاطم توسط گروهی از مترجمان ترجمه شده است و دربرگیرنده‌ی ۲۷۴ صفحه است که در قطع رقعی به چاپ رسیده است و روایتگر بخشی از تاریخ پرفراز و نشیب یک صد سال اخیر افغانستان است؛ تاریخی که با دیگرگونی و شکست و فروپاشی همگام بوده است: «این اثر برگی از تاریخ پرماجرا و جزئیات پشت پرده‌ی رویدادهای معاصر افغانستان است که ضمن بازتاب حوادث زندگی کریستیان ریدر، دربردارنده‌ی گفت‌وگوهایی است که وی با استاد علی‌محمد زهما در خصوص جریان روشنفکری، تهدیدها و چالش‌های بنیادگرایی، وضعیت کشور، خاورمیانه، نگرانی‌های مختلف و… داشته است.»
پیش از این، دو اثر دیگر زنده‌یاد پروفیسور زهما به نام‌های «ملوک کرت هرات» (۱۳۹۹ خ) و «تاریخ افغانستان در یک نگاه» (۱۴۰۰ خ) نیز توسط موسسه‌ی پژوهشی بایسنغر به چاپ رسیده بود و به بازار کتاب عرضه شده است.
علاقمندان آثار پروفیسور علی محمد زهما می‌توانند، آثار ایشان را از این آدرس به دست آورند.
ایمیل: [email protected]
نظر بدهید