به دنبال تسلط طالبان بر افغانستان و محدودشدن حقوق زنان، شماری از دانش‌جویان، کارمندان مؤسسه‌ها و فعالان حقوق بشر در چهارم سپتمبر ۲۰۲۱ در بلخ برای اعتراض در برابر طالبان موافقت کردند و گروهی را در فیسبوک برای برنامه‌ریزی ساختند. بیش‌تر این زنان که هم‌دیگر را نمی‌شناختند، در این گروه گرد آمده و به ایجاد جنبشی برای اعتراض‌های منظم و پیوسته در برابر سیاست سرکوب طالبان تصمیم گرفتند. این زنان، در ششم، هشتم و نهم سپتمبر همین سال، در خیابان‌های بلخ در برابر محدودیت‌های وضع‌شده بر زنان از سوی طالبان اعتراض کردند و جنبش زنان عدالت‌خواه بلخ نیز از همین جا شکل گرفت.
در نهم سپتمبر، زمانی که معترضان در خیابان‌های شهر مزارشریف، مرکز بلخ، راه‌پیمایی اعتراضی داشتند، استخبارات طالبان با خشونت تمام، نزدیک به چهل معترض زن را بازداشت کرد و شماری هم توانستند از چنگ طالبان فرار کنند. به دنبال این رویداد، اعضای جنبش به ۲۰ تا ۲۵ تن کاهش یافت و پس از آن، برای این که از بازداشت طالبان در امان بمانند، برنامه‌های اعتراضی شان را در مکان‌های سربسته برگزار کرند.
معترضانی که توانسته بودند از جریان راه‌پیمایی نهم سپتمبر از دست طالبان فرار کنند، تا چند روزی از وضعیت و مکان نگه‌داری اعضای بازداشت‌شده، آگاهی نداشتند. بعدها که بازداشت‌شده‌ها آزاد شدند و خبرهای این رویداد همگانی شد، بازماندگان جنبش از وضعیت آن‌ها آگاهی یافتند.
طالبان برای این که روحیه‌ی اعتراض در معترضان را بکشد، در زندان معترضان را شکنجه‌ی جسمی و روانی کرده و در موردهایی، به آن‌ها تجاوز گروهی کرده و شماری را هم به رگبار بسته و جسدهای شان را در خیابان رها کردند.
یکی از اعضای جنبش زنان بلخ که خواست با نام مستعار «ع. ح» از او یاد کنیم، در مصاحبه‌ای با هفته‌نامه‌ی جاده‌ی ابریشم، می‌گوید: «طالبان زنان بازداشت‌شده در بلخ را لت‌وکوب کرده بودند، شوک برقی داده بودند و تجاوز جنسی هم کرده بودند. بعد از این همه بیداد، آخرسر جمعی را هم کشتند و جسدهای شان را انداخته بودند.» او می‌افزاید که طالبان به زنان بازداشت‌شده می‌گفته که آ«ها روسپی استند؛ زیرا، زنان مومن که علیه امارت اسلامی تظاهرات نمی‌کنند. «با همین ادعا، زنان را آن قدر می‌زدند که بی‌هوش می‌شدند و آنان را یک جای دیگر برده، بر آنان تجاوز جنسی می‌کردند.»
«ع. ح» که خودش نیز تجربه‌ی زندان طالبان را دارد، می‌گوید: «همین قدر می‌گویم که خدا حتا دشمن ما را هم اسیر طالبان نکند. طالبان آن قدر ظالم‌اند که در تصور نمی‌گنجد. ما که زندانی شدیم، بدترین حالت ممکن را در زندان طالبان سپری کردیم.» به گفته‌ی «ع. ح»، در کنار خشونت‌های طالبان بر زنان زندانی، خانواده‌های این زنان نیز پس از آزادی شان، بدترین رفتار ممکن را با آن‌ها داشته اند. او، می‌افزاید: «اکثر دخترانی که در زندان از سوی طالبان مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بودند، بعد از آزادی، توسط خانواده‌های شان کشته شدند.»
تعقیب و تهدید اعضای جنبش از سوی طالبان
طالبان پس از بازداشت دسته‌جمعی معترضان زن در بلخ، پیوسته در تعقیب معترضانی بودند که توانسته بودند از محل اعتراض نهم سپتمبر فرار کنند. استخبارات طالبان در جریان تعقیب‌هایش، نشانی مکان‌های سربسته‌ای که زنان در آن برنامه‌های اعتراضی شان را برگزار می‌کردند، دریافته و برای بازداشت معترضان، به محل هجوم می‌بردند.
اعضای جبنش زنان عدالت‌خواه در بلخ پس از ناممکن‌شدن اعتراض‌های خیابانی، برای مدتی در خانه‌ی سمیه‌ی شیرزاد، جلسه می‌گرفته و در آن جا با برگزاری برنامه‌های اعتراضی در برابر طالبان می‌ایستادند؛ اما پس از این که طالبان از این موضوع آگاه می‌شوند، سمیه مدام در فرار بود و نمی‌توانست در خانه بماند. «ع. ح» می‌گوید؛ از آن جا که طالبان در تعقیب او نیز بوده‌اند، پیوسته در حال فرار و تبدیل‌کردن محل زندگی‌اش بوده است. او که کارمند سازمان ملل بود، می‌گوید که پس از بازداشت معترضان زن در نهم سپتمبر، از نشانی همین سازمان، به دفتر استخبارات طالبان در بلخ مراجعه کرده و از مسئولان آن، می‌خواهد که زنان بازداشت‌شده را آزاد کنند. «شخصاً به اداره‌ی امنیت طالبان رفتم و گفتم زمانی که شما دختران را بازداشت کردید، من شاهد صحنه بودم و به چشم خودم دیدم. البته من نمی‌توانستم بگویم که از زنان معترض هستم؛ بل که گفتم من از آن جا رد می‌شدم که اعتراض زنان و بازداشت شما را دیدم.» ع. ح، هم‌چنان به هم‌کارانش در سازمان ملل می‌گوید که پی‌گیر زنان بازداشت‌شده باشند؛ اما طالبان به کارمندان سازمان ملل می‌گویند که از آن زنان خبری ندارند و در زندان‌های این گروه نیست.
پس از این که «ع. ح» سراغ معترضان بازداشت‌شده را از استخبارات طالبان می‌گیرد، این نهاد می‌فهمید که او نیز در جمع معترضان بوده و در تعقیب او می‌افتند. «طالبان از آن پس مرا تعقیب داشتند. حتا کار به جایی رسید که من گاهی روزانه هر پنج ساعت بعد یک خانه بدل کرده‌ام. در هر خانه‌ی جدیدی که می‌رفتم پس از چهار-پنج ساعت آدرس مرا پیدا می‌کردند و من باید زودتر از رسیدن آنان خانه بدل می‌کردم.» خانم «ع. ح» برای این که از سوی طالبان بازداشت نشود، ناچار می‌شود از بلخ به کابل بیاید؛ اما، سرانجام در این شهر از سوی طالبان بازداشت می‌شود. پس از مدتی و بعد از شکنجه‌های زیادی که در زنان طالبان متحمل می‌شود، با جمعی از معترضان زن از زندان طالبان آزاد شده و از کشور فرار می‌کنند.
رفتن از افغانستان برای حفظ جان
«ع. ح»، می‌گوید که با دوام تهدیدهای طالبان، بعضی از اعضای جنبش زنان عدالت‌خوا بلخ، مجبور شدند از افغانستان بیرون شوند. به گفته‌ی او، سمیه شیرزاد، زهرا موسوی، زهرا میرزاد، سمیه رحیمی، قدسیه شجاع‌زاده، کریمه شجاع‌زاده، راضیه رحیمی، فاطمه غیاثی، سیما، صدیقه رئوفی، ثریا کریمی از اعضای این جنبش ، پس از بارها تهدید، بازداشت و شکنجه‌شدن، برای دوام زندگی ناچار می‌شوند از افغانستان بیرون شده و هر کدام در گوشه‌ای از زمین آواره شوند.
اعضای جنبش زنان عدالت‌خواه بلخ پس از بازداشت‌شدن، پراکنده شده و اکنون ۱۰ تا ۱۵ معترض در این جنبش باقی مانده است. به گفته‌ی «ع. ح»، جبنش زنان عدالت‌خواه بلخ از آغاز تا اکنون، سه اعتراض خیابانی و ۱۲ برنامه‌ی اعتراضی در مکان‌های سربسته برگزار کرده است. آخرین برنامه‌ی اعتراضی این جنبش در ۲۰ جنور ۲۰۲۲ در مکانی سربسته برگزار شد.
در سه سال گذشته، زنان زیادی در ولایت‌های مختلف در برابر سیاست حذف زنان از سوی طالبان، به خیابان آمدند و فریاد عدالت زدند و گروه‌هایی هم در مکان‌های سربسته برنامه‌ی اعتراضی برگزار کردند؛ اما در هر صورت با خشونت‌های طالبان روبه‌رو شده و دشواری‌های جان‌کاهی را به جان خریدند تا صدایی باشند برای خواست‌های زنان افغانستانی.
نظر بدهید