حافظ
پس از سقوط کابل توسط طالبان در تابستان ۱۴۰۰، گروهی از زنان و دختران که سیاست سرکوب زن از سوی طالبان را برنمی‌تابند، حرکتی زیر نام «جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان» را شکل می‌دهند. صابره اکبری که مدتی عضو رهبری جنبش بود، می‌گوید که نخست یک گروه وتس‌اپ میان دختران ساخته شد و سپس نام جنبش، شعار و لوگوی آن انتخاب شد.
«نان، کار، آزادی»، شعاری‌ست که معترضان در جنبش زنان عدالت‌خواه در سوم نومبر ۲۰۲۱ با آن به خیابان‌های کابل رفتند. این راه‌پیمایی که از چهارراه پشتونستان شروع شد، با خشونت از سوی طالبان سرکوب شد.
مدینه دروازی، نایره کوهستانی، فریضه اکبری، سمیه شیرزاد، تمنا رضایی، تمنا پریانی، زرمینه پریانی، پروانه ابراهیم‌خیل و مرسل عیار، از اعضای مهم جنبش زنان عدالت‌خواه بودند. خانم اکبری، می‌گوید این معترضان توسط طالبان بازداشت و زندانی شده بودند و پس از آزادی، از جنبش کنار رفتند.
جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان، با راه‌پیمایی در خیابان، گردهم‌آیی در خانه، برگزاری شب شعر، دیوارنویسی، پوشیدن لباس مردانه، اعتصاب غذایی و برگزاری نشست‌های خبری، در برابر سیاست زن‌ستیزانه‌ی طالبان اعتراض کرده است.
با تنگ‌ترشدن فضا برای فعالیت‌های اعتراضی در افغانستان، اعضای جنبش زنان عدالت‌خواه، آهسته آهسته به پاکستان و کشورهای غربی تبعید و پناهنده می‌شوند.
خانم اکبری، می‌گوید: «در جریان اعتراضات بیش‌تر اعضای جنبش زنان عدالت‌خواه، بازداشت، لت‌وکوب، زندانی و تبعید شدند.»
خانم اکبری با شماری از اعضای جنبش، به پاکستان تبعید می‌شوند. این معترضان، در پاکستان فعالیت شان را از سر می‌گیرند. آن‌ها، برای گزینش رهبر جنبش، انتخابات برگزار می‌کند و در نتیجه خانم اکبری به عنوان رهبر جنبش انتخاب می‌شود. خانم اکبری می‌گوید: «در ۳۱ نومبر ۲۰۲۲ در گروه وتس‌اپ انتخابات بین اعضای جنبش برگزار کردیم. من با بالاترین آرا در رهبری این جنبش قرار گرفتم؛ اما خواستیم که تیمی کار کنیم و کمیته‌ی رهبری تشکیل دادیم.» به گفته‌ی او، در این کمیته در کنار خودش، هدا خموش، شهلا عارفی و ثریا حقیار قرار داشتند و بعدها، راحله انصاری (راحل تلاش) و فاطمه اعتمادی به جمع شان پیوست.
در سپتمبر ۲۰۲۳، تمنا زریاب پریانی، از اعضای پیشین جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان، در آلمان اعتصاب غذایی کرد. خواست او، از جامعه‌ی جهانی و سازمان ملل متحد این بود که آپارتاید جنسیتی در افغانستان زیر حاکمیت طالبان را به رسمیت بشناسند. خانم پریانی، هم‌چنان خواستار توقف کمک‌های مالی به طالبان بود.
صابره اکبری و فاطمه اعتمادی، از اعضای کلیدی جنبش زنان عدالت‌خواه در هوای داغ و سوزان اسلام‌آباد، پایتخت پاکستان نیز، اعتصاب غذایی کردند. خانم اکبری، می‌گوید: «از چهارم سپتمبر تا ۱۲ سپتمبر ۲۰۲۳ اعتصاب غذایی کردم. وضعیت صحی‌ام بسیار وخیم شده بود؛ یعنی مبارزه تا پای جان. تا جایی که پایم را به شفاخانه کشاند.»
خانم اکبری پس از مدتی ماندن در پاکستان، با خانواده‌اش به کاندا پناهنده می‌شود و از عضویت در جنبش زنان عدالت‌خواه کنار می‌رود؛ اما می‌گوید که به فعالیت‌های حقوق‌بشری‌اش ادامه می‌دهد.
هرچند که پس از بازداشت معترضان توسط طالبان و فرار شماری از اعضای جنبش، بسیاری از اعضا از جنبش کنار رفته‌اند؛ اما با آن هم، این جنبش به فعالیت‌های اعتراضی‌اش ادامه داده است.
جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان از آغاز شکل‌گیری تا اکنون، ۷۹ برنامه‌ی اعتراضی در قالب گردهم‌آیی، برگزاری نشست‌های خبری (حضوری، از مکان‌های سربسته و نیز از راه دور) و صدور اعلامیه داشته که بیش‌تر آن‌ها در کابل انجام شده است.
نخستین راه‌پیمایی این جنبش که در سه سپتمبر ۲۰۲۱ در چهارراه پشتونستان شهر کابل برگزار شد، از سوی طالبان به خشونت کشیده شد. طالبان با خشم و بعدتر با زور آتش‌نشانی، معترضان را پراکنده و اعتراض را خاموش کردند. در ۱۶ جنوری ۲۰۲۲ نیز، طالبان اعتراض خیابانی اعضای این جنبش را با خشونت سرکوب کردند. معترضان به خاطر قتل زینب عبداللهی – که طالبان در ایست‌بازرسی انچی غرب کابل به او شلیک کرده بودند- به خیابان آمده بودند؛ اما طالبان با استفاده از گاز اشک‌آور معترضان را متفرق کردند.
در اول اکتبر ۲۰۲۲، معترضان در جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان در واکنش به حمله بر مرکز آموزشی کاج، راه‌پیمایی اعتراضی برگزار کردند. این اعتراض نیز، با استفاده از گاز اشک‌آور توسط طالبان سرکوب شد.
اعتراض‌های جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان، مانند دیگر اعتراض‌های مدنی در حاکمیت طالبان جایی نداشت و از همین رو، بیش‌تر معترضان با خطر بازداشت، زندانی‌شدن و شکنجه روبه‌رو بودند. در هفت مارچ ۲۰۲۳، هنگامی که اعضای این جنبش به مناسبت هشت مارچ در شهرنو کابل، راه‌پیمایی اعتراضی برگزار کرده بودند، نیروهای طالبان سه معترض به شمول محبوبه افضلی را با رنجر زیر گرفتند.
هدا خموش، یکی از اعضای جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان، به جاده‌ی ابریشم می‌گوید که این جنبش، حامی مشخصی نداشت و تنها از طریق رسانه‌ها و نشست‌های بین‌المللی و اعتراض‌ها، صدای شان را به جامعه‌ی جهانی می‌رساند.
در ۲۳ جنوری ۲۰۲۲، گفت‌وگویی در پیوند به مسائل افغانستان در اسلو، پایتخت ناروی برگزار شد. در این نشست، توماس وست، نماینده‌ی ویژه امریکا برای افغانستان، نمایندگان کشورهای اروپایی، نماینده‌ی جنبش‌های اعتراضی زنان افغانستانی، برخی سیاسی‌های افغانستان و امیرخان متقی، وزیر امور خارجه‌ی طالبان اشتراک داشتند.
این نشست در حالی برگزار می‌شد که شماری از اعضای جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان مانند پروانه ابراهیم‌خیل، تمنا زریاب پریانی و خواهرانش در زندان طالبان به سر می‌بردند. هدا خموش، که به عنوان نماینده‌ی معترضان زن در نشست اسلو شرکت داشت، فهرستی از مطالبه‌های زنان افغانستانی را در این نشست مطرح کرد؛ اما پیش از شروع سخن‌رانی، در یک حرکت اعتراضی، به وزیر خارجه‌ی طالبان می‌گوید: «آقای متقی، شما باید همین حالا به کابل زنگ بزنید تا دختران و زنان دربند آزاد شوند؛ در غیر آن، من صحبت نخواهم کرد.»
متقی تلفن را از جیبش بیرون می‌کند و به مقام‌های طالبان در کابل تماس می‌گیرد.
اعضای جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان در حال حاضر، از طریق وتس‌اپ، سیگنال، زوم و دیگر پلت‌فرم‌های نسبتاً امن مجازی با هم ارتباط می‌گیرند.
اعضای جنبش زنان عدالت‌خواه افغانستان که به هدف رسیدن به جامعه‌ای که در آن عدالت استقرار یافته باشد، به مبارزه در برابر سیاست حذف دیگری –که بخشی از این دیگری زنان استند- در برابر طالبان مبارزه می‌کنند، دشواری‌ها و رنج‌های زیادی را در این راستا متحمل شده؛ اما هرگز قصد پاپس‌کشیدن نداشته و تا اکنون به فعالیت‌های اعتراضی‌اش ادامه داده است.
نظر بدهید