تازه ۱۸ روز از سلطه‌ی طالبان گذشته بود، یعنی در سه‌ی سپتمبر زنان در هرات به خیابان زدند و در واکنش به سلب دسته‌ای از حقوق اساسی شان اعتراض کردند. به دنبال آن، زنان در مقابل اداره‌ی امور و وزارت مالیه در شهر کابل به خیابان آمدند و صدای اعتراض شان را بلند کردند. شماری از این زنان برای انسجام‌دادن به برنامه‌های شان در آینده، یک جنبش اعتراضی به نام «جنبش زنان مقتدر افغانستان» را ایجاد کردند؛ البته در مورد ایجادگر و رهبری این جنبش، اختلاف وجود دارد.
مونسه مبارز، معترضی که در حرکت اعتراضی چهارم سپتمبر در برابر اداره‌ی امور طالبان اشتراک داشت، مدعی است که با شماری از اشتراک‌کنندگان در این حرکت اعتراضی، در شش نومبر ۲۰۲۱ جنبش زنان مقتدر افغانستان را تشکیل داده است. در سوی دیگر، رخشانه رضایی، معترض دیگری نیز، مدعی است که این جنبش را او تشکیل داده و رهبری می‌کند. خانم رضایی به جاده‌ی ابریشم می‌گوید که با بصیره نیکزاد، سیما صحر یفتلی، سمیرا خیرخواه، ظریفه یعقوبی و چند تن دیگر… جنبش زنان مقتدر افغانستان را ایجاد کرده است.
در مورد چرایی نام‌گذاری جنبش زنان مقتدر افغانستان اما، خانم مبارز و خانم رضایی هر دو هم‌نظر استند. هفته‌نامه‌ی جاده‌ی ابریشم، در گفت‌وگویی که این دو معترض داشته، می‌گویند؛ در زمانی که طالبان پست سر هم با صدور اعلامیه، حقوق و آزادی‌های زنان را محدود می‌کرد، به زنان مقتدری نیز که در برابر این گروه بایستد. از این رو، نام این حرکت «جنبش زنان مقتدر افغانستان» انتخاب شده است.
روش مبارزه
جنبش زنان مقتدر افغانستان، فعالیت‌هایش را از راه‌پیمایی‌ها و گردهم‌آیی‌های اعتراضی در خیابان آغاز کرد و سپس به دلیل خشونت طالبان و زندانی‌شدن اعضای آن، برنامه‌های اعتراضی‌اش را در مکان‌های سربسته برگزار کرد که تا اکنون به همین شکل ادامه یافته است. با این حال، تا زمانی که ممکن بود، اعضای این جنبش، هرازگاهی به گونه‌ی فشرده در خیابان‌ها در برابر طالبان اعتراض می‌کردند؛ به شکلی که فراخوان عمومی نمی‌دادند، تنها چند نفر با هم برنامه می‌ریختند و در یک مکان دور از دسترس طالبان که راه‌های فرار بیش‌تری داشته باشد، اعتراض می‌کردند؛ اما بعدها که این نیز ناممکن می‌شود، اعتراض‌های این جنبش، از طریق نوشتن نامه و ایمیل به سازمان‌های بین‌المللی، برگزاری کارزارهای ویژه و اعتراض با زبان موسیقی و زمزمه‌ی گروهی، برگزاری نشست‌های خبری و ایجاد مکتب‌های مخفی ادامه پیدا می‌کند.
جنبش زنان مقتدر، از آغاز شکل‌گیری تا اکنون، بیش از ۵۰ برنامه‌ی اعتراضی برگزار کرده است. این برنامه‌ها در شهرهایی کابل، بلخ و کویته و اسلام‌آباد در پاکستان و همین گونه، ایران برگزار شده است؛ برنامه‌هایی که برای برگزاری آن، هیچ نهادی به این جنبش هم‌کاری مالی نداشته است. خانم مبارز می‌گوید: «از همان اول حامی نداشتیم و هنوز هم نداریم. اگر پولی، حمایتی لازم می‌شد، فقط خود اعضای ما از دارایی شخصی شان هم‌کاری می‌کردند. مثلاً در چاپ بنر، در پول وسایل خردوریزی چون مارکر و بعضی موارد نشراتی، آن عده از اعضای ما که وضع مالی شان خوب‌تر بود، سهم می‌گرفتند.»
تا زمانی که جنبش زنان مقتدر می‌توانست در خیابان‌ها راه‌پیمایی و گردهم‌آیی اعتراضی به راه بیندازد، اعضای آن پیش از برگزاری اعتراض، دور هم گرد می‌آمدند و برای فعالیت‌های شان برنامه‌ریزی می‌کردند؛ اما بعدها که استخبارات طالبان دنبال معترضان می‌افتد، آن‌ها ناچار می‌شوند، از طریق وتس‌اپ و ایمیل یا راه امن دیگری با هم ارتباط بگیرند و برای اعتراض‌های شان برنامه بریزند.
در شروع مبارزه‌های خیابانی جنبش زنان مقتدر افغانستان، مردان نیز در کنار معترضان زن بودند؛ اما به گفته‌ی خانم مبارز، از آن جا که طالبان در ابتدا معترضان مرد را بازداشت می‌کردند، فضا برای هم‌کاری مردان زودتر تنگ شد. خانم مبارز، می‌گوید که پس از بازداشت و شکنجه‌ی چند نفر از هم‌کاران مرد جنبش زنان مقتدر، دیگر مردی در اعتراض‌های خیابانی این جنبش حضور نداشت؛ اما در پشت صحنه، مردان هم‌چنان هم‌کار باقی ماندند. مردان، در بخش نوشتن متن و ویرایش آن، کارهای نشراتی، هم‌کاری مالی و در اعتراض‌ها پاکستان برای هم‌آهنگی با پلیس، در کنار معترضان زن ماندند.
چند عضو جنش و چه گونه شکنجه شدند؟
طالبان از ابتدای شکل‌گیری اعتراض‌های خیابانی زنان در شهرها، با بازداشت و شکنجه‌ی معترضان تلاش کردند این حرکت‌ها را خاموش کنند که اعضای جنبش زنان مقتدر افغانستان نیز، از این سیاست دور نماند. مونسه مبارز، می‌گوید که اعضای این جبش بارها از سوی طالبان بازداشت و شکنجه شده‌اند. در یکی از اعتراض‌ها در کابل، ۱۵ عضو جنبش زنان متقدر افغانستان برای دو ساعت‌ونیم از سو طالبان به گروگان گرفته شدند.
در ۱۳ آگست ۲۰۲۲ که به مناسبت یک‌سالگی فروپاشی جمهوری، ۱۰ عضو جنبش زنان مقتدر افغانستان به شمول مونسه مبارز، برای چهار ساعت در یک زیرزمینی زندانی شده‌اند. این معترضان، پس از بازرسی بدنی و گرفتن گوشی هم‌راه خانم مبارز توسط طالبان، آزاد شدند.
بار دیگر در یک اعتراض خیابانی، ۳۰ عضو جنبش، با ضربه‌ی قنداق و میل تفنگ، زخمی شدند و دو تن آن‌ها به نام‌های خاطره راسخ و نرگس سادات، عضو رهبری جنبش زنان مقتدر افغانستان بازداشت و زندانی شدند. خاطره بعد از دو روز، با قید ضمانت آزاد شد. او که دوماهه باردار بود، در اثر شکنجه‌هایی که از سوی نیروهای طالبان متحمل شده بود، پس از آزادی جنینش سقط شد.
نرگس سادات که از بنیانگذاران این جنبش بود و فعلا جنبش آینده‌ی نوین زنان افغانستان را رهبری می‌کند، ۶۶ روز در زندان طالبان ماند. او، با قید ضمانت، دادن پول، فشار رسانه‌ها و سازمان ملل و اعتراض‌های دختران رها شد.
پس از آن رهایی خانم سادات از زندان طالبان، دستور بازداشت دو عضو دیگر این جنبش صادر شده بود که ناچار شدند، از کابل به ولایت‌ها فرار کنند و به سه ولایتی که آن‌ها رفتند، طالبان آگاه شده و در جست‌وجوی شان افتادند. این دو معترض برای این که از سوی طالبان بازداشت نشوند، پیوسته محل زندگی شان را تغییر می‌داند.
خانم مبارز، می‌گوید که یکی دیگر از اعضای جنبش زنان مقتدر که در حکومت پیشین مشاور جندر وزارت امور داخله بود، دو بار خانه‌اش در کابل از سوی طالبان محاصره شد؛ اما او در خانه نبود. این معترض، شش ماه در بغلان و کندز متواری بود و سرانجام از ترس بازداشت‌شدن از سوی طالبان، از راه قاچاق به پاکستان فرار کرد.
مونسه مبارز زمانی که در کابل بوده نیز، دو بار خانه‌اش از سوی طالبان محاصره شده است؛ اما، هر دو بار او در خانه نبوده است. او، بعد از یک مصاحبه که با طلوع‌نیوز داشت و در آن در مورد رهبران طالبان صحبت می‌کند، وزارت دفاع طالبان حکم بازداشت مستقیم او را صادر می‌کند. خانم مبارز تا دو ماه پس از این مسئله پنهانی زندگی می‌کرد و سرانجام، با هم‌کاری نهادی از راه تورخم به پاکستان منتقل شد.
با این که دشواری‌ها و تهدیدهای زیادی سر راه جنبش زنان مقتدر افغانستان وجود دارد، اما اعضای آن مانند دیگر معترضان زن، می‌گویند که تا زمان برپایی عدالت در افغانستان، در شکل‌های مختلف به مبارزه‌ی شان در برابر طالبان ادامه می‌دهند.
نظر بدهید