عارف عرفان
در شرایطی که طالبان، زنان و دختران را از محیط‌های آموزشی-تحصیلی و کاری دور رانده اند و با گذشت هر روز شرایط زندگی اجتماعی به آن‌ها دشوار می‌شود، زنان و دخترانی در ولسوالی لعل‌وسرجنگل غور، گرد هم آمده اند تا روزنی برای عبور از این تاریکی به آن‌هایی که از آن متأثر شده اند، فراهم کنند. این دختران و زنان از دسته‌های متفاوتی اجتماعی که شمار شان نزدیک به پنجاه تن می‌رسید، در ۲۰۲۲ یک مجموعه‌ی فرهنگی زیر نام «شبکه‌ی زنان و دختران قریه» را راه انداخته اند تا به هم‌دیگر و سایر زنان و دختران در لعل‌وسرجنگل در زمینه‌های آموزش، مشاوره‌ی تحصیلی، فعالیت‌های ادبی و جست‌وجوی فرصت‌های شغلی هم‌کاری کنند. شماری از ایجادکنندگان این شبکه که نمی‌خواهند نام شان در گزارش بیاید، به جاده‌ی ابریشم می‌گویند که این شبکه هنوز در حال گسترش است و تلاش می‌شود که از طیف‌های مختلف زنان و دختران تحصیل‌کرده، جوانان آگاه و مبارز را دور هم آورند. آن‌ها می‌افزایند: «ما برای مسیر طولانی آماده شده‌ایم و سعی خواهیم کرد تا در ضمن کنارهم‌بودن، دختران و زنان فعال را گرد هم آوریم و در مورد عبور از وضعیت دشوار کنونی، با هم‌دیگر صحبت کنیم.»
اعضای این شبکه، زنا و دختران دانش‌آموخته، دانش‌آموزان مکتب، زنانی که شغل شان را از دست داده‌اند، زنان اهل حرفه و کسب‌وکارهای کوچک و ورزش‌کاران است. یکی از مؤسسان این شبکه که نمی‌خواهد هویتش فاش شود، به جاده‌ی ابریشم می‌گوید: «ما از جای‌های مختلف در یک گروپ می‌باشیم. هدف از شبکه تبادل نظریات، شریک‌کردن لینک‌های بورسیه و معلومات آموزنده است.»
اعضای شبکه‌ی زنان و دختران قریه، می‌گویند که به دلیل محدودیت‌های ایجادشده از سوی طالبان برای زنان و دختران، بیش‌تر به صورت مجازی و در برخی موارد به صورت حضوری فعالیت می‌کنند. یکی از اعضای این مجموعه می‌گوید که جز اعضای گروه، کسی از موجودیت و فعالیت آن خبر ندارد. او، می‌افزاید: «زنان و دختران در حال حاضر، بدترین روزها را سپری می‌کنند. ما در خانه‌های خود زندانی شدیم و همه‌ی ما از پشت پنجره‌های بسته‌ی خانه‌ها، فقط به پرواز فکر می‌کنیم.»
یکی دیگر از اعضای این شبکه، با نگرانی از وضعیت دختران و زنان در این ولسوالی، به جاده‌ی ابریشم می‌گوید: «بعد از سقوط حکومت جمهوری و تسلط مجدد طالبان در افغانستان، وضعیت زنان به صورت چشم‌گیری بدتر شده است.» او، می‌گوید که هرچند زنان و دختران در لعل‌وسرجنگل در زمان جمهوری نیز با چالش‌های فراوانی مواجه بودند، اما پس از تسلط طالبان، وضعیت برای آن‌ها بدتر از پیش شده است. «اکنون، دختران از همه فرصت‌های آموزشی، شغلی و آزادی‌های مدنی محروم شده‌اند. در شرایط موجود، دختران مجبور به ازدواج اجباری شده و بیش‌تر شان خشونت‌های خانوادگی را تجربه می‌کنند.» به گفته‌ی او، این روزها دختران در لعل‌وسرجنگل، امید شان به آینده را از دست داده اند. او، با تاریک‌توصیف‌کردن وضعیت زنان و دختران در ولسوالی لعل‌وسرجنگل، می‌افزاید: «دختران فقط نفس می‌کشند. دخترانی که تا چند سال پیش رویای پرواز را داشتند، اکنون حتا نمی‌توانند کوچک‌ترین تصمیم را در مورد نوع پوشش خود بگیرند. این شرایط برای دختران واقعاً غیرقابل پذیرش و غیرقابل تحمل است.»
اعضای شبکه‌ی دختران قریه، می‌گویند که برای مبارزه با تبعیض و خشونت‌های آشکار و پنهان طالبان، جامعه و خانواده -که به شکل افزایش آمار خودکشی و بیماری‌های روانی در میان دختران در ولسوالی لعل‌وسرجنگل بروز پیدا کرده-، به نشانی واحدی نیاز دارند؛ چیزی که سبب شده، این شبکه ایجاد شود. در این شبکه، در بخش آموزش و سایر برنامه‌های اجتماعی با زنان و دختران هم‌کاری می‌شود. یکی از اعضای این شبکه می‌گوید: «شبکه‌ی ما دختران عکاس، نویسنده و شاعر دارد. این دختران نوشته‌های خود را با هم‌دیگر شریک می‌کنند و به نحوی نوشتن و فعالیت‌های مدنی را در فضایی که ایجاد کرده‌ایم مشق می‌کنیم.»
یکی از اهداف مهم شبکه‌ی زنان و دختران قریه، راه‌اندازی برنامه‌های آموزشی برای دختران و کودکان این ولسوالی است. یکی از اعضای این شبکه، می‌گوید: «به نظر من عامل تمام بدبختی‌های کشور ما، جاهلیت و بی‌سوادی است. زنان و دختران تا زمانی که آموزش نبینند و آگاه نشوند، از حقوق خود دفاع نمی‌توانند. ما تلاش می‌کنیم که به دختران و زنان آموزش بدهیم و آنان را از حقوق شان باخبر کنیم.» او، می‌افزاید که اگر امروز دختران می‌توانستند به مکتب و دانشگاه بروند و به خاطر رفتن یک پله‌ی بیش‌تر به سوی موفقیت، جشن بگیرند؛ اما این روزها، دختران و زنان تنها اندوه را تجربه می‌کنند. «امروز بچه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند و ما گریه می‌کنیم. تحمل این وضعیت خیلی دشوار است.»
با این حال دختران مؤسس شبکه‌ی دختران و زنان قریه، امیدوار اند که از طریق برنامه‌های آموزشی، بتوانند به اندازه‌ی توان خود برای کاهش میزان بی‌سوادی و آموزش دختران کمک کنند. این دختران، می‌گویند که برنامه‌های آموزشی شان به دلیل محدودیت‌های طالبان، به صورت مخفی برگزار می‌شود. یکی از آن‌ها می‌گوید: «ما چهار نفر از گروپ معلم‌های رضاکار استیم که فعالیت داریم. هدف ما جامعه‌ی آگاه است و برای کشور و مردمش زحمت می‌کشیم از هر راهی که باشد.» یکی دیگر از این دختران می‌گوید؛ با این که تدریس با امکان‌های اندک و به شکل مخفیانه، دشوار است، اما آن‌ها لحظه‌ای درنک نکرده و به راه شان ادامه می‌دهند. «در این اواخر شرایط برای فعالیت ما سخت‌تر شده است. طالبان برای ما در مورد برگزاری کورس‌های آموزشی هشدار داده‌اند. در بعضی جاها طالبان داخل صنف‌ها می‌شوند و اکنون شرایط را برای استادان رضاکار سخت کرده است.»
یکی دیگر از اعضای شبکه‌ی زنان قریه که دانش‌آموز صنف نهم مکتب است و به دلیل ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم، دیگر نمی‌تواند به آموزش رسمی‌اش ادامه بدهد، اکنون تصمیم گرفته که به دیگر دختران آموزش بدهد. او، می‌گوید: «از زمستان سال قبل تا حال، یک کورس مخفی دارم که برای شاگردان هر روز یک ساعت درس می‌دهم. اکنون در راستای آموزش برای جامعه‌ی خود می‌خواهم خدمت کنم و این نیاز اساسی جامعه‌ی ما است.» او که داوطلبانه برای بچه‌های خردسال از زمستان ۱۴۰۱ تا اکنون آموزش می‌دهد، می‌گوید که «این کار مرا آرامش می‌دهد. به عنوان عضوی از جامعه که تا چند سال پیش برای ما گفته می‌شد که شما آینده‌های کشور استید، به جامعه‌ی خود خدمت می‌کنم. آموزش برایم خیلی امید و توان می‌دهد.» او، می‌گوید که از شروع تدریس تا حالا، شاهد پیش‌رفت‌هایی در دانش‌آموزان خردسالش است و «من باور دارم که روزی این‌ها جامعه ما را به سوی روشنایی می‌برد. من اگر برای یک نفر هم که باشد، تدریس خواهم کرد و از هیچ خدمتی دریغ نمی‌کنم.»
ولسوالی لعل‌وسرجنگل با این که محیطی سرد و خشن برای زندگی است، اما دختران در این ولسوالی بیش‌تر از دیگر ولسوالی‌های غور به آموزش علاقه‌مند استند و در ۲۰ سال حاکمیت جمهوری، بیش‌ترین شمار داوطلبان کانکور در سطح غور را به خود شان اختصاص داده بودند. حالا اما، دختران و زنان در این ولسوالی جز پناه‌بردن به هم‌دیگر و گرفتن دست هم‌دیگر شان، راهی برای روشنایی نمی‌بینند، چیزی که سبب شده، شماری پا پیش گذاشته و با گردهم‌آوردن ظرفیت‌های متفاوت برای تغییر وضعیت زنان و دختران در این ولسوالی بکوشند.
نظر بدهید