فرهاد کوهستانی
طالبان پس از بیست سال دوری از مرکز قدرت در افغانستان، در ۲۴ اسد ۱۴۰۰ برای بار دوم به قدرت رسیدند و از این تاریخ به این سو، مانند دور نخست حاکمیت شان، به هر شکل ممکن، کوشیدند که از زنان استفادهی ابرازی کنند و در نهایت به بهانههای مختلف، آنها را به زندان انداخته و مورد تجاوز جنسی قرار دهند. در دو سال گذشته، نیروهای طالبان در ولایتهای مختلف به زنان زیادی به گونهی معمول زنان غیرپشتون، تجاوز جنسی کرده اند و آنهایی را که نتوانسته اند به سکوت وادار کنند، تیرباران کرده اند. در این گزارش، به چند نمونه از تجاوز جنسی نیروهای طالبان بر زنان در ولایتهای مختلف میپردازیم که در دو سال گذشته رخ داده است.
۱: همزمان با روز جهانی همبستگی زنان در سال روان (هشت مارچ ۲۰۲۳)، رسانهها گزارش داده بود که نیروهای طالبان، بر یک زن ۴۰ساله و دو دختر ۱۱ و ۱۳سالهاش در سرپل تجاوز کرده اند. اندپندنت فارسی، در ۱۸ حوت ۱۴۰۱، گزارش داده بود که این رویداد در ۱۰ حوت همین سال، در روستای خانقاه ولسوالی سوزمهقلعهی سرپل رخ داده و طالبان، دو عامل تجاوز به نامهای طاهر و نادر را بازداشت کرده اند؛ اما دو متجاوز دیگر هنوز بازداشت نشده اند. اندپندنت فارسی به نقل از منبعش، نوشته بود: «ابراهیم، همسر زنی که با دخترانش هدف تجاوز قرار گرفته است، با حضور در دفتر والی طالبان، خواهان بازداشت همه عاملان تجاوز جنسی شده است؛ اما والی و رییس استخبارات طالبان به دلیل وابستگی قومی با متجاوزان، از پیگیری این پرونده خودداری میکنند و تلاش دارند که افراد بازداشتشده را نیز آزاد کنند.» در این گزارش آمده؛ شبی که طاهر و نادر با دو مرد دیگر به خانهی ابراهیم هجوم بردند و به زن و دو دختر او تجاوز کرده اند، ابراهیم در مرکز شهر سرپل بوده و فردای این رویداد، از طریق همسایگانش آگاه شده است. در گزارش آمده که همسر و دختران ابراهیم در اثر تجاوز جنسی مکرر و شکنجه، در شرایط بد جسمی و روانی قرار گرفته اند. اندپندنت به نقل از منبعش نوشته که ابراهیم از قوم اوزبیک است و افرادی که به زنان خانوادهی او تجاور کرده اند، از قوم پشتون و از بستگان نزدیک عبدالرحمان، والی طالبان در سرپل اند. یکی از این افراد به نام طاهر، شوهرخواهر مولوی بشیر، رییس استخبارات طالبان در سرپل است. در گزارش آمده که پس از بازداشت طاهر، مولوی بشیر، به ابراهیم فشار آورده که از پیگیری این پرونده دست بردارد؛ زیرا ممکن است به او پیامد بدتری به همراه داشته باشد.
سیدانور سادات، وزیر کار و امور اجتماعی در حکومت پیشین که یک دور نمایندهی سرپل در مجلس نمایندگان بود، در هشت مارچ، با نشر ویدیویی در فیسبوکش، نوشته بود که عاملان تجاوز به اعضای خانوادهی ابراهیم، از نزدیکان والی طالبان در سرپل اند. او افزوده بود: «امروز هشتم مارچ، روز همبستگی بینالمللی زنان جهان است. بازار تبریکگویی به زنان گرم است. به کدام روز شان تبریک بگوییم؟ دو تن طالب تروریست و خونآشام به خانهی یک شخص غریبه در روستای خانقاه سرپل داخل شده و به زنان و دختران تجاوز کرده اند.»
در همین حال، در ویدیویی مرتبط به این رویداد که در شبکههای اجتماعی منتشر شده بود، دیده میشد که یک زن در حالی که چادری به سر دارد، به یک زن و چند مرد دیگر در درون یک اتاق، گریهکنان این رویداد را به زبان اوزبیکی بازگو میکند. «یازده بجه شب بود که در زده شد. به دخترم گفتم برویم ببینیم چه گپ است. دروازه را با لگد میکوبیدند، میگفتند در را باز کن. آنها به زور داخل خانه شدند و دستوپای ما را بسته کردند و به من و دخترانم حمله کردند و هر کاری را انجام دادند.»
۲: روزنامهی هشت صبح در ۲۵ ثور ۱۴۰۲، با نشر گزارشی گفته که طالبان به زندانیان زن در فاریاب، سمنگان و جوزجان، تجاوز میکنند. در گزارش آمده که پس از فروپاشی جمهوری، ۹۰ زن در این سه ولایت از سوی طالبان بازداشت و زندانی شده اند؛ ۳۶ زن در فاریاب، ۳۴ زن در سمنگان و ۲۰ زن دیگر در جوزجان.
هشت صبح نوشته که از میان ۹۰ زندانی زن در جوزجان، فاریاب و سمنگان، ۱۶ تن آنها در اثر تجاوز جنسی پیهم، باردار شده و در شفاخانههای محلی جنین شان را سقط کرده اند. در این گزارش به نقل از منابع صحی در فاریاب و سمنگان، آمده که جنینهای این زنان در ماههای سوم و پنجم بارداری به دستور طالبان سقط داده شده است. در گزارش آمده که زندانیان زن در شمال افغانستان، به زور و خلاف رضایت شان، مجبور شده اند که با شماری از مقامهای محلی طالبان رابطهی جنسی برقرار کنند. هشت صبح نوشته: «یکی از زندانیان رهاشده، تأیید میکند که دستکم چهار زندانی زن در سمنگان در اثر تجاوز جنسی متواتر افراد طالبان، دچار بیماری شدید شده و سرانجام از سوی طالبان تیرباران شده اند.» هشت صبح به نقل از کارمندان صحی بخش نسایی-ولادی شفاخانههای فاریاب، سمنگان و جوزجان، نوشته که در جریان یک سال گذشته -ثور ۱۴۰۱ تا ثور ۱۴۰۲- نیروهای طالبان ۴۸ زن را از طرف شب برای درمان به این شفاخانهها منتقل کرده اند که در اثر شکنجهی فیزیکی و تجاوز جنسی دچار خونریزی شدید بودند. در سوی دیگر، نیروهای طالبان در این موردها، به پزشکان هرگز اجازهی ترتیب پروندهی ثبت بیمار را نداده اند. هشت صبح به نقل از پزشکی در شفاخانهی ولایتی شهر میمنه، مرکز فاریاب، نوشته است: «۱۳ تن از زندانیان زن که در محبس پس از تجاوز جنسی از سوی طالبان حمل گرفته بودند، برای سقط به بخش نسایی-ولادی این شفاخانه شبهنگام انتقال داده شدند. بیشتر این زنان در سه ماه اول بارداری، سقط جنین کردند و دوباره به زندان منتقل شدند.» هشت صبح به نقل از منابعش در شفاخانهی ولایتی سمنگان، نوشته است که در شش ماه از عقرب ۱۴۰۱ تا ثور ۱۴۰۲، هفت زندانی زن که در اثر شکنجهی بدنی و تجاوز جنسی دچار خونریزی شدید شده بودند، از سوی نیروهای طالبان برای درمان به این شفاخانه آورده شده است. «در این مدت، سه زن حامله برای سقط جنین توسط طالبان به این مرکز صحی منتقل شده اند.»
۳: روزنامهی اطلاعات روز، در ۵ ثور ۱۴۰۲گزارش داده که دو نیروی گروه طالبان، بر یک دختر ۲۵ساله در روستای «خلیان» ولسوالی چاهآب تخار، تجاوز کرده و سپس به قصد کشتن، با میل تفنگ به سرش زده اند. به گزارش اطلاعات روز، این رویداد در ۳۱ حمل همین سال، رخ داده است. این روزنامه، به نقل از منابعش، نوشته است: «این دو عضو طالبان، حوالی ۰۲:۰۰ شب وارد خانهی امیر محمدشاه، نظامی پیشین شده و بر دختر ۲۵سالهی او تجاوز جنسی کرده اند.» در گزارش آمده که «امیر محمدشاه» دو ماه پیش از فروپاشی جمهوری، کشته شده است.
اطلاعات روز نوشته که اعضای طالبان به قصد کشتن دختر امیر محمدشاه، به سر او ضربه زده اند و صبح همان شب، هنگامی که مادرش مردم را از رویداد آگاه میکند، مردم متوجه میشوند که دختر هنوز زنده است. بر اساس این گزارش، عاملان تجاوز بر این دختر، به نامهای «مؤمن» و «سید عمر» از افراد تحت حمایت مولوی هجرت، آمر امربهمعروف و نهیازمنکر طالبان در ولسوالی چاهآب تخار استند.
اطلاعات روز، به نقل از مونسه مبارز، یکی از معترضان زن و از باشندگان ولسوالی چاهآب تخار، نوشته: «افرادی که بر این خانم تجاوز جنسی کرده اند، پس از بازداشت دوباره رها شده اند. خانوادهی این دختر و مردم محل که در انتقال او به شفاخانه و دادخواهی برای او کمک کرده اند، از سوی طالبان تهدید شده اند.»
مسئولان محلی طالبان در تخار، تا زمان نشر این گزارش در مورد این رویداد چیزی نگفته اند.
۴: رسانههای آزاد افغانستان، در ۲۲ میزان ۱۴۰۱ گزارش داده بود که آمر معارف گروه طالبان برای ولسوالی شولگره، یک دانشآموز ۱۶ساله را با جبر به نکاح خود درآورده است. بر اساس گزارشها، این دختر دانشآموز صنف دهم مکتب «قبچاق» در ولسوالی شولگرهی بلخ است.
به گزارش رسانهها، محمدیاسین حماس، آمر معارف گروه طالبان در ولسوالی شولگره، با واردکردن فشار به پدر و مادر این دانشآموز که در مکتب قبچاق صفاکار استند، آنها را مجبور کرده اند که به این عروسی تن بدهند. بر اساس گزارشها، محفل عروسی آمر معارف گروه طالبان برای ولسوالی شولگره، در یکی از مکتبهای این ولسوالی برگزار شده و این عضو طالبان هزینهی برگزاری محفل را نیز از آموزگاران گردآوری کرده است. این در حالی است که رضایت طرفین در عقد عروسی، یکی از شرایط اساسی آن است و بدون رضایت دختر به عروسی، برقراری رابطهی جنسی از سوی مرد، به معنای تجاوز جنسی است.
نظر بدهید