گفت‌وگو با محمداسماعیل نیکپی، نویسنده و یک تن از آوارگانِ هزاره‌های اسماعیلیۀ افغانستان در کراچی پاکستان
جادۀ ابریشم: دولت پاکستان اعلام کرده بود که تا ۱۱ حمل سال جاری مهاجرین فاقد مدرک اقامتی، این کشور را ترک کنند و به افغانستان برگردند. یازدهم حمل برابر شد با عید فطر مسلمانان. رسانه‌ها گزارش دادند که دولت پاکستان به خاطر عید روزه، اخراج مهاجرین افعانستانی را برای ۱۰ روز به تأخیر انداخته است. برخی مهاجرین اما می‌گویند که روند اخراج آنان آغاز شده است.
جادۀ ابریشم با محمداسماعیل نیکپی، نویسنده و یک تن از هزاره‌های اسماعیلیۀ افغانستان گفت‌وگو کرده است. نیکپی کارشناس مسائل نظامی است و در این مورد کتاب نوشته است. وی همچنان پس از سقوط افغانستان یک کتاب داستانی دیگر با عنوان «مهاجران بی‌سرزمین» نیز نوشته است. او در حال حاضر، در هزاره‌گوت کراچی پاکستان به سر می‌برد.
آقای نیکپی پس از سقوط افغانستان در راولپندی پاکستان آواره شده بود. پولیس پاکستان مهاجرین افغانستانی را از شهرهای پندی و اسلام‌آباد تقریبا تصفیه کرده است.
جادۀ ابریشم: چه تعداد از مهاجرین هزاره‌های اسماعیلیۀ افغانستان از راولپندی به کراچی آمده‌اند؟
نیکپی: سپاس از شما که به وضعیت مهاجران توجه دارید. ما به دلیل شرایط دشوار، ناچار به ترک محل زندگی خود شدیم و اکنون در کراچی با مشکلات فراوانی روبه‌رو هستیم. امروز این فرصت را دارم که واقعیت‌های زندگی مهاجران را با شما در میان بگذارم.
بر اساس گزارش‌های مستند، تقریباً ۱۳۰۰ خانواده از هزاره‌های اسماعیلیه که قبلاً در اسلام‌آباد و راولپندی زندگی می‌کردند، پس از فشارهای دولت پاکستان و تهدیدهای پولیس، تصمیم گرفتند به کراچی مهاجرت کنند. این آمار شامل خانواده‌هایی از ولایت‌های بامیان، بغلان، بهسودِ میدان وردک، سمنگان، بدخشان، کندز، تخار و جلال‌آباد است که جماعت اسماعیلیه از ملت‌های هزاره، تاجیک و پشتون می‌باشند. تعداد خانواده‌های مهاجر به تفکیک مناطق مختلف چنین است:
- جماعت بامیان و بهسود: تقریباً ۴۰۰ فامیل؛
- جماعت بغلان: تقریباً ۵۵۰ فامیل؛
- جماعت بهسود: تقریباً ۲۵۰ فامیل؛
- جماعت سمنگان: تقریباً ۱۵۰ فامیل؛
- جماعت بدخشان: تقریباً ۸۰ فامیل؛
- جماعت کندز و تخار: تقریباً ۶۰ فامیل؛
- جماعت جلال‌آباد (طاهری و فرزه): تقریباً ۹۰ فامیل؛
- جماعت جلال‌آباد: تقریباً ۱۰ فامیل.
جادۀ ابریشم: در کراچی به کدام ساحات جابه‌جا شده‌اند؟
نیکپی: تعداد کمی که پولی در جیب‌شان داشتند، در ساحات گاردن، گلشن کالونی، ناظم‌آباد، جوانی و مترویل خانه کرایه گرفتند و زندگی می‌کنند. اکثر این مهاجرین در مناطقی گلشن اقبال؛ مانند هزاره‌گوته، آغا نادر مسافرخانه و برخی مهمان‌خانه‌های ارزان‌قیمت دیگر پناه گرفته‌اند. آن‌هایی که قادر به پرداخت کرایۀ مسافرخانه نبودند، در کوچه‌ها، زیر پل‌ها و در کنار جاده‌ها شب‌شان را به‌روز می‌رسانند.
جادۀ ابریشم: در مناطق کراچی که جابه‌جا شده‌اند، آیا احساس امنیت دارند؟
نیکپی: متأسفانه، نه. بسیاری از این خانواده‌ها با تهدیدات مختلف از جمله زورگیری، سرقت، اخاذی و برخوردهای خشن از سوی دزدان محل و حتی پولیس مواجه شده‌اند. کودکان و زنان به‌خصوص در معرض خطر بیشتر هستند و مهاجرین همواره از دستگیری و دیپورت شدن در هراس‌اند.
جادۀ ابریشم: پولیس پاکستان تاکنون به مهاجرینی که از پندی آمده‌اند، چه گفته است؟
نیکپی: پولیس پاکستان بارها به این مهاجرین هشدار داده است که باید هرچه زودتر خاک پاکستان را ترک کنند. در غیر این صورت، بازداشت شده و به افغانستان بازگردانده خواهند شد. برخی مهاجرین گزارش داده‌اند که پولیس از آنان پول طلب می‌کند.
جادۀ ابریشم: شما به کدام تاریخ از راولپندی به کراچی آمدید؟
نیکپی: مهاجرت گسترده از اسلام‌آباد و راولپندی به کراچی، از اوایل نوامبر ۲۰۲۳ آغاز شد و در ماه‌های بعد شدت گرفت. بسیاری از مهاجرین در گروه‌های جداگانه و با فاصلۀ زمانی متفاوت وارد کراچی شدند. خودم در جمع شصت‌وپنج خانوار، به تاریخ ۱۷ مارچ ۲۰۲۵م. از پندی حرکت کردم و بعد از ۳۲ ساعت، به تاریخ ۱۹ مارچ ۲۰۲۵م. ساعت یک‌ونیم بجۀ شب به ایستگاه آخر ریل در کراچی، پیاده شدیم. ساعت ۳:۰۰ شب به مسافرخانه هزاره‌گوته رسیدیم.
جادۀ ابریشم: تا به کراچی برسید، چند شبانه‌روز طول کشید؟
نیکپی: با توجه به شرایط نامساعد و مشکلات مسیر، این سفر حدود ۳۲ ساعت (بیش از یک شبانه‌روز و نیم) به طول انجامید. مهاجرین در طول راه با کمبود غذا، آب آشامیدنی و شرایط غیرصحی در واگن‌های پُرجمع‌وجوش روبه‌رو بودند.
جادۀ ابریشم: در کراچی به کدام ساحه پناه بردید و اکنون وضعیت شما چگونه است؟
نیکپی: بیشتر مهاجرین در مسافر خانه‌های هزاره گوته در منطقۀ گلشن اقبال و مسافر خانه آغا نادر گلستان جور رود(جاده) شهر کراچی مستقر شدند. وضعیت کنونی این خانواده‌ها بسیار وخیم است؛ بسیاری از آن‌ها توان پرداخت کرایه را ندارند، غذای کافی و دسترسی به خدمات درمانی نیز ندارند. شرایط بهداشتی نیز بسیار نامناسب است.
جادۀ ابریشم: در آنجا که پناه برده‌اید، برخورد مردم محل با شما چگونه است؟
نیکپی: برخورد مردم محل در ابتدا نسبتاً خوب بود، اما با گذشت زمان و افزایش تعداد مهاجرین کمی کندتر شد. بسیاری از مهاجرین گزارش داده‌اند که مالکان خانه‌ها کرایه‌ها را افزایش داده‌اند. کرایۀ یک خانه بین ۳۵ هزار تا ۹۵ هزار کلدار است که همین مبلغ را هم مالک خانه و هم راهنمایی‌های معاملات می‌گیرند. کالونی‌هایی که مهاجرین را در محل‌شان خانه می‌دهند، ۵ تا ۱۵ هزار کلدار می‌گیرند. پول پیش پرداخت خانه نیز یک تا سه لک کلدار است که در بسیاری موارد تا شش ماه پول پیش پرداخت می‌گیرند.
جادۀ ابریشم: آیا در کراچی، پولیس به شما گفته که به کشور خود برگردید؟
نیکپی: بلی، پولیس کراچی نیز مانند سایر شهرهای پاکستان به مهاجرین هشدار داده که باید هرچه زودتر خاک پاکستان را ترک کنند. در برخی موارد، پولیس مهاجرین را تهدید کرده که در صورت عدم بازگشت، آن‌ها را بازداشت خواهد کرد.
جادۀ ابریشم: در صورتی که شما به افغانستان برگردید با چه مشکلاتی مواجه هستید؟
نیکپی: بسیاری از مهاجران خانه‌های خود را در افغانستان از دست داده‌اند. اگر به افغانستان باز گردانده شوند، با مشکلاتی چون فقر شدید، بی‌خانمانی وغیره روبه‌رو خواهند شد. بازگشت به افغانستان برای‌شان به معنای مرگ تدریجی است.
این مهاجران (هزاره، تاجیک و پشتون معتقد به اسماعیلیه) که افغانستان را به خاطر نبود کار، وضعیت بد اقتصادی و تحصیل دختران‌شان ترک کرده‌اند، در پاکستان نیز با ناامنی، فقر و تهدیدات اخراج روبه‌رو شده‌اند. اکنون آن‌ها در برزخی از بی‌سرزمینی گرفتار شده‌اند، بدون امیدی روشن نسبت به آینده.
ما مهاجران بی‌سرزمین، هیچ جایی را نداریم در افغانستان که بازگردیم. و در پاکستان نیز تحت فشار هستیم. تنها خواستۀ ما این است که جامعۀ جهانی و نهادهای حقوق بشر و مقامات مربوطه، صدای ما را بشنوند و برای حل مشکلات ما اقدام کنند. به وضعیت ما توجه کنند. ما فقط به دنبال زندگی شرافتمندانه و آینده‌ای امن برای فرزندان‌مان هستیم.
از شما سپاسگزارم که این فرصت را در اختیار ما گذاشتید.
نظر بدهید