علی محمد زهما، نظر به حدس خود وی، باید در سال ۱۹۲۴ میلادی در قندهار متولد شده باشد. پدرش، جان محمد، از قربانیان و آواره گان ِ ارزگان بود. تحصیلات ابتدایی‌اش را در قندهار و مدرسه عالی را در لیسه حبیبیه به پایان رساند. در فاکولته ادبیات در رشته‌های تاریخ و زبان فارسی تحصیل کرد. سپس برای مدتی در بخش‌های چون ترجمه و تعلیم و تربیت معلم کار کرد.
زهما در سال ۱۹۵۴میلادی بورس تحصیلی برای ادامه تحصیل در لندن را دریافت نمود. از سال ۱۹۵۴ ِ تا سال ۱۹۵۸ ِ در دانشگاه Studies African and Oriental for School به تحصیلاتش ادامه داد. زهما پایان نامه‌اش را نزد خانم لیمتون، مؤلف کتاب مالک و زارع در ایران، نوشت. پس از تحصیل در لندن به کابل برگشت. از آن بعد به عنوان ِ استاد در رشته‌های چون تاریخ، جامعه شناسی و فن ِ ترجمه تدریس کرد.
در سال ۱۹۶۵ میلادی به خاطر شرکت در یک پروژه تحقیقی حدود یازده ماه در یکی از دانشگاه‌های سویدن مصروف کار بود. در سال ۱۹۶۶میلادی برای مدت یک سال به لندن بازگشت تا در زمینه‌ای نسخه‌های خطی در موزه لندن به پژوهش بپردازد. در سال ۱۹۷۲میلادی منحیث استاد مهمان به دانشگاه‌های اروسونا، ایالات متحده و دانشگاه پیکن دعوت شد. زهما تدریس در دانشگاه پیکن را برگزید. از سال ۱۹۷۲ تا به سال ۱۹۷۴ در دانشگاه پیکن زبان انگلیسی و فارسی تدریس کرد. در سال ۱۹۷۴ با فامیلش به کابل برگشت. زهما در دوره حاکمیت داوود از تدریس در دانشگاه محروم شد. بدون هیچ‌گونه دلیلی به او گفتند که بایستی «انتظار» کشید.
پس از کودتای هفت ثور در آکادمی علوم افغانستان به کار گماشته شد. و اما، سه ماه نگذشته بود که زندانی شد. در زندان صدارت شکنجه شد و او را به زندان پل چرخی انتقال دادند. پس از سقوط حفیظ‌الله امین از زندان آزاد شد و دوباره در آکادمی علوم به عنوان مشاور علمی آکادمی آغاز به کار کرد. زهما اما، اصرار ورزیده بود که بایستی دوباره در دانشگاه اجازه تدریس داشته باشد.
در سال ۱۹۸۵ سفری به مجارستان (هنگری) کرد و بعد از چند روزی مجارستان را ترک گفت و در اتریش پناهنده شد. زهما در ۲۴ سرطان ۱۳۹۷ برابر با ۱۴ جولای ۲۰۱۸ جهان را بدرود گفت.
منبع:ویژه نامه شکست شاخ ارغوان(پرونده‌ای به مناسبت در گذشت علی محمد زهما/سال سوم/شماره ۱۰۳)
نظر بدهید