شورای امنیت، سازمان ملل متحد، نام بیش از ۱۳۵تن از اعضای ارشد گروه طالبان را در فهرست سیاه خود وارد کرده بود. تحریم‌های سازمان ملل متحد، علیه رهبران طالبان در سه زمینه؛ ضبط دارایی‌ها، ممنوعیت هرگونه معامله سلاح و ممنوعیت سفر بود. در زمان مذاکرات صلح در دوحه، به درخواست آمریکا، شورای امنیت، نام چند نفر از اعضای طالبان را برای گفتگوهای صلح، به صورت موقت، از لیست سیاه ملل متحد خارج کرد. در تصمیم شورای امنیت تصریح شده است که معافیت ممنوعیت سفر فقط برای سفر و شرکت در بحث‌های صلح و ثبات در طیف وسیعی از کشورها است.
همزمان با خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان، طالبان کنترل بیشتر ولایات را به دست گرفته و در نهایت به تاریخ ۱۵ آگست ۲۰۲۱، در کابل مسلط شدند. در این مدت نیز شورای امنیت ملل متحد، برای ادامه گفتگوها برای تشکیل دولت فراگیر، به طالبان فرصت داده و معافیت سفر مقامات طالبان را تمدید کرد. اما حکومت طالبان طی ۱۰ ماه گذشته که با سرکوب، شکنجه و کشتار مردم ملکی همراه بوده و آنان محدودیت‌های بیشماری را بر زنان و شهروندان کشور وضع کردند، برخی از فعالان حقوق بشر و نهادهای حقوق بشری، خواستار لغو معافیت سفر مقام‌های طالبان از سوی شورای امنیت ملل متحد گردیدند. کمیته تحریم‌های شورای امنیت، هرچند معافیت سفر۱۳ نفر از مقامات طالبان را تمدید کرد، اما معافیت سفر دو نفر از مقامات طالبان از جمله؛ عبدالباقی حقانی، وزیر تحصیلات عالی طالبان؛ و سید احمد شهیدخیل، معاون وزارت معارف طالبان را به دلیل نقش منفی شان در اعمال محدودیت بر تحصیل و آموزش دختران، تمدید نگردید.
هرچند در نقض حقوق بشر و اعمال محدودیت بر زنان همه مقامات طالبان نقش داشته‌اند، با این وجود، شورای امنیت ملل متحد چرا معافیت سفر وزیر تحصیلات عالی و معاون وزیر معارف طالبان را تمدید نکرد؟ پاسخ این سوال را می‌توان با مرور بر کارکردهای عبدالباقی حقانی در وزارت تحصیلات عالی افغانستان، به دست آورد. از آنجائی‌که وزارت تحصیلات عالی، نقش مهمی در روشنگری، توسعه و غنای فرهنگی کشور دارد، باید در رأس آن نیز افراد تحصیل کرده، متخصص و روشن‌فکر قرار گیرند. اما با تشکیل حکومت سرپرست طالبان، عبدالباقی حقانی که یک شخص؛ متحجر، غیر مسلکی و متعصب بود، به عنوان وزیر تحصیلات عالی کشور تعیین گردید. او متأثر از روحیه عمومی طالبان که بر اساس، وضع محدودیت، تبعیض و سرکوب استوار است؛ طرح‌ها و اقدامات واپسگرانه‌ای را در وزارت تحصیلات عالی و نظام آموزش عالی افغانستان روی دست گرفت و آن را عملی کرد.
عبدالباقی حقانی، در نخستین اقدام «تفکیک جنسیتی» در دانشگاه‌های کشور را اعمال کرد. بر اساس این تصمیم، کلاس‌ها و حتی اوقات حضور در دانشگاه‌ها جدا گردیده و نظام نوپای تحصیلی افغانستان را با چالش‌های زیادی از جمله کمبود صنف و استاد مواجه کرد. این تصمیم در شرایطی گرفته شد که تعداد زیادی از استادان دانشگاه‌ها و کدرهای علمی به دلیل سیاست‌های طالبان کشور را ترک کرده بودند. تفکیک جنسیتی و جداسازی کلاس‌های پسران و دختران، آسیب‌های جدی را بر روحیه و روند آموزش دانشجویان نیز به وجود آورد. بسیاری از دانشجویان از تصمیمات متحجرانه و ساده‌اندیشی آن‌ها نا امید شدند. همچنین، تقسیم روزها و طاق و جفت کردن روزهای هفته برای آموزش دختران و پسران، مشکلاتی زیادی را از جمله افزایش حجم درس در یک روز به وجود آورد. همزمان با تطبیق این تصمیم، شکایت بسیاری از دانشجویان مبنی بر افزایش کریدیت‌ها در یک روز بالا گرفت.
دومین طرح و اقدام وزیر تحصیلات عالی طالبان، تغییر و تبدیل مضامین در رشته‌های تحصیلی و دست برد به نصاب تحصیلی بود. وی مضامین دینی از جمله ثقافت اسلامی را تا سطح سه کریدیت، به هزینه رشته‌های اصلی دانشکده‌ها، افزایش داد. این درحالی است، که کشور به دلیل ویرانی و توسعه نیافتگی به برخی رشته‌های کاربردی از جمله انجینری، مدیریت، کمپیوتر، زبان‌های خارجی، پزشکی و رشته‌های جدید در علوم اجتماعی بیشتر نیاز دارد. اما طالبان با توجه به روحیه واپسگرا و ضد توسعه‌ی خویش از مضامین و کریدیت‌های اصلی و کاربردی کم کرده و به تعداد کریدیت‌های مضامین دینی که نقش مهمی در پرورش تروریسم و ایستایی جامعه دارد، افزوده است.
سومین اقدام عبدالباقی حقانی، برکناری کدرهای علمی و افراد مسلکی کشور از دانشگاه‌ها و جایگزین کردن عالمان دینی و هواداران غیرمسلکی طالبان با آنان است. در ماه می سال جاری، یک مکتوب به امضای عبدالباقی حقانی، در رسانه‌ها منتشر گردید که از همه دانشگاه‌های کشور خواسته شده بود، استادان که از طالبان انتقاد می‌کنند و با سیاست‌های آنان مخالفت نشان می‌دهند، به عنوان افراد مفسد، نااهل و مخرب تعریف شده و از سمت شان برکنار شوند. آشکار است که بیشتر اساتید که در کشورهای خارجی تحصیل کرده و تجربه و تخصص اکادمیک دارند، به خاطر تعهدشان نسبت به حقوق بشر و توسعه کشور؛ هرگز سیاست‌های دگم و واپسگرای طالبان را برنمی‌تابند و به نحوی با آن مخالف‌اند. طالبان می‌خواهند با این بهانه دانشگاه‌های کشور را از وجود کدرهای متخصص و متعهد پاک کرده و فضا را برای پرورش تروریسم، وحشت و خشونت مساعد سازد.
حقانی در کنار دستکاری‌های بینادگرایانه بر نظام تحصیلات عالی افغانستان، دست به اختلافات زبانی و مذهبی نیز زده است. او لوحه‌هایی با زبان فارسی را از دروازه دانشگاه‌های کشور برداشت و تدریس فقه جعفری را در دانشگاه بامیان منع کرده است.
حقانی طی چندین جلسه در سال گذشته نیز گفته بود که کادرهای علمی فارغ شده به سطح لیسانس، ماستر و دکترا، از غرب و کشورهای منطقه، به اندازه‌ی طلاب و ملا‌های افراطی آموزش‌دیده در مدارس پاکستان ارزش ندارند و آن‌ها به کار طالبان نمی‌آیند. او همچنین در دیدار با استادان دانشگاه‌ها گفته بود، از دانش‌آموزان مکتب‌هایی که طی بیست سال گذشته فارغ شده‌اند، نمی‌توان هیچ انتظاری داشت. حقانی گفته بود:«ما باید برای مکتب‌ها معلمانی تربیه کنیم که نسل آینده را با ارزش‌های تربیه کنند که به درد ما بخورد و از آن‌ها بتوانیم انتظاری داشته باشیم».
اظهارات و تصمیمات عبدالباقی حقانی، برای محدود کردن و به چالش کشیدن نظام آموزش عالی کشور، باعث شد تا مردم و برخی روشن‌فکران و فرهنگیان کشور، به وی لقب«وزیر مبارزه با تحصیلات عالی» را گذارند. وزیر تحصیلات عالی طالبان، در اعمال محدودیت بر نظام تحصیلات عالی کشور و اظهارات متحجرانه، شهرت جهانی پیدا کرد، شهرتی که در نهایت به واکنش جامعه جهانی و پاسخ شورای امنیت با لغو تمدید معافیت سفر وی منجر گردید.
نظر بدهید