اشاره: در ۲۰ سال گذشته که هزاره‌های افغانستان درگیر شور و هیجان دموکراسی بودند، گروه‌های افراطی فعال در افغانستان نیز در کمین بیکار ننشسته بودند. آن‌ها یکی از گروه‌های مورد هدف خود را پیدا کرده بودند و آن هزاره‌ها و شیعیان افغانستان بود. گروه‌های افراطی برعلاوه دلیل‌های قومی و مذهبی، دلایل متعددی دیگری نیز پیدا کرده بودند. از جمله عطش هزاره‌ها برای آموزش و تحصیل، برای خواندن و نوشتن، هیجان آن‌ها برای شهرنشینی و کسب و جذب مظاهر و ارزش‌های دموکراتیک، جایگاه اجتماعی هزاره‌ها به عنوان طبقه «حامل» دموکراسی بر دلایل قومی و مذهبی گروهای افراطی و تروریستی افزود. این حرف را به این دلیل می‌گوییم: وقتی تنها فهرست حملات تروریستی بالای اجتماعات هزاره‌ها را مرور کنیم و سطح حملات و گرفتن قربانی از مردم هزاره را جستجو کنیم، فهرست طولانی ترتیب می‌شود. در مواردی پیدا کردن مشخصات شخصی قربانیان در دسترس نیست. در چنین وضعی فقط می‌توان از قربانیان حملات تروریستی یادآوری کرد. قربانیانی که روی سنگ قبرش نوشته می‌شد: «بی‌وارث!»
نخستین حمله؛ زیارتگاه ابوالفضل در کابل
در ششم دسمبر ۲۰۱۱ برای شیعیان افغانستان مصادف با روز عاشورا بود. شهروندان کابل که این روز و روزهای دیگر محرم را به عزاداری مشغول‌اند، در روز عاشورا همه از محله‌های دور و نزدیک کابل در دسته‌های مختلف عزاداری به سمت مرکز شهر، زیارتگاه ابوالفضل سرازیر می‌شوند.
زیارتگاه ابوالفضل در چند صدمتری وزارت دفاع افغانستان و ارگ ریاست جمهوری واقع شده است. برای شیعیان افغانستان که عمدتا از قوم هزاره‌اند، یکی از اماکن مهم مذهبی کابل زیارتگاه ابوالفضل است. همانطور که زیارت سخی در کابل و زیارت سخی در مزار شریف جزو اماکن مقدس به شمار می‌رود.
طبق گزارش بی‌بی‌سی وقتی دسته‌های عزاداری در زیارتگاه ابوالفضل تجمع کردند، یک بمب‌گذار انتحاری خودش را در میان جمعیت منفجر کرد. در همین گزارش آمار قربانیان را ۵۴ کشته و ۱۴۶ نفر زخمی نوشته است. «محمود خان، متولی زیارت ابوالفضل گفته است که این انفجار در بیرون زیارت در حویلی آن جایی که صف‌هایی از مردم خارج و داخل می شدند، صورت گرفت. حمله کننده انتحاری خود را در بین جمعیت زایران منفجر گردانید.»
شاهدان عینی گفتند که در میان قربانیان زنان و کودکان نیز بودند. از جمله مسعود حسینی عکاس-خبرنگار افغانستان از صحنه انفجار عکس گرفت و در آن عکس دیده می‌شود که تعداد زیادی از قربانیان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند. عکسی که بعدها جایزه پولیتزر گرفت. این عکس دختر عزاداری ۱۲ ساله را نشان می‌دهد که در میان جسدهای کشته‌شدگان این حادثه، ایستاده و فریاد می‌زند.
حکومت چه کار کرد؟
حامد کرزی رییس جمهور بود و در پانزدهم قوس/آذر ۱۳۹۰ در برلین آلمان به سر می‌برد، در بیانیه‌ای این حمله را کشتار و قساوت بی‌سابقه خواند. او این حمله را کار «تروریسم دهشت‌انگیز» گفت. براساس گزارش دویچه‌وله آلمان، حامد کرزی پس از این حادثه در یک کنفرانس خبری گفت: «این نخستین بار است که در چنین روز مذهبی مهم، تروریسمی با چنین سرشت دهشت انگیز اتفاق می‌افتد. ما امیدوار شفای عاجل کسانی می‌باشیم که زخمی شده‌اند».
اندکی پس از وقوع این رویداد، بسم الله محمدی وزیر داخله حامد کرزی، در یک نشست خبری حضور یافت. خبرنگار بی‌بی‌سی می‌نویسد که بسم الله محمدی، وزیر داخله، انفجار انتحاری کابل را کار گروه طالبان دانسته و گفته بود: «طالبان، همانطوری که در سالیان متمادی مردم ما جنایت، بی‌رحمی و اعمال نابخشودنی شان را می‌فهمیدند، یک بار دیگر نشان دادند که بی‌رحم، قسی القلب و قاتل مردم ما هستند و حتی در روز مذهبی، روزی که مردم از نوه پیامبر اسلام تجلیل می کنند و آن هم در مسجد، از این عمل انتحاری خود دریغ نکردند.»
وزارت صحت عامه افغانستان نیز آمار قربانیان را اعلام کرد و وزارت داخله گفت که تحقیقات پولیس در مورد این رویداد جریان دارد. تحقیقاتی که هیچ وقت تکمیل نشد و عاملان این انفجار نیز مشخص نشد. حامد کرزی و بسم الله محمدی این رویداد را به گروه طالبان منسوب کردند اما طالبان با نشر اعلامیه‌ای رویداد را محکوم کرد و از دست داشتن طالبان در این رویداد انکار کردند. در همین حال نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان خواهان «برخورد حسابی» با عاملان این رویداد شد.
برخورد حسابی
طبق گزارش بی‌بی‌سی فارسی از واکنش‌های ملی و بین‌المللی راجع به این رویداد، دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان، یوناما، این حمله را محکوم کرده و گفته است حمله به غیرنظامیان در روز عاشورا هیچ دلیلی ندارد. دفتر فرستاده ویژه سازمان ملل در کابل همچنان گفته بود که با سازمان دهندگان چنین حملات خونین باید: «برخورد حسابی» صورت گیرد.
ژنرال جان آلن فرمانده کل نیروهای بین المللی و سیمون گاس نماینده غیرنظامی ناتو در افغانستان نیز گفته بودند که این حملات را به شدت محکوم می کنند. به گزارش بی‌بی‌سی آن‌ها در اعلامیه مشترکی نوشته بودند که عاشوار روزی برای سوگواری است و کشتن کودکان، زنان و مردان در این روز باید محکوم شود.
کدام گروه مسئولیت گرفت؟
یک بخش تندرو و تازه‌تاسیس لشکر جنگوی در پاکستان به نام «لشکر جنگوی العالمی» مسئولیت این حمله را به دوش گرفت. طبق گزارش بی‌بی‌سی یک مرد که خود را سخنگوی لشکر جنگوی العالمی معرفی کرده، به دفتر بی‌بی‌سی در پاکستان تلفن کرده و مسئولیت این رویداد را پذیرفته است. لشکر جنگوی در سال ۱۹۹۶ در پاکستان تاسیس شده که به ضد شیعه بودن مشهور است و بارها با راه اندازی عملیات‌های تروریستی از شیعیان پاکستان نیز قربانی گرفته است.
اما خبرنگاران در مورد لشکر جنگوی العالمی گفتند که یک گروه تازه تاسیس و شاخه انشعابی از لشکر جنگوی است. به گزارش بی‌بی‌سی این گروه به شدت افراطی و تندرو در مناطق قبایلی پاکستان فعالیت دارند و ارتباطات گسترده با طالبان و شبکه القاعده دارد.
برای هزاره‌ها و شیعیان افغانستان اما این رویداد سرآغاز رویدادهای فاجعه بار بعدی شد که هزاره‌های افغانستان را به شدت مورد هدف قرار دادند و قربانی‌های بی‌شمار از این جامعه گرفت. باتوجه به سطح جدیت دولت در امر تحقیق و پیدا کردن عاملان این رویداد، و با تکیه بر گفته‌های حامد کرزی و مسئولان امنیتی افغانستان، همین‌طور سطح واکنش‌های جدی سازمان ملل متحد و نیروهای خارجی در افغانستان نسبت به این رویداد، مردم افغانستان و جامعه قربانی هیچ وقت شاهد نبودند که با عاملان این رویداد و رویدادهای بعدی چگونه رویه شد.
نوت: عکس رویداد از مسعود حسینی
نظر بدهید