«جنبش شنبه‌های ارغوانی»، از فعال‌ترین گروه‌های اعتراضی زنان افغانستانی در برابر طالبان، پس از تسلط این گروه بر افغانستان با شعار «حق، عدالت و آزادی» در کابل شکل گرفت. جنبش شنبه‌های ارغوانی، حالا شامل دسته‌های وسیعی از زنان و مردان معترض است که باور دارند، تنها راه برون‌رفت از وضعیت کنونی به ویژه برای زنان، اقوام آسیب‌پذیر و اقلیت‌های مذهبی افغانستان، مبارزه‌ی هدف‌مند با بن‌مایه‌های لازم فکری و سازمانی در راستای زمین‌گیرکردن رژیم طالبان و افکار طالبانی است.
مریم معروف آروین، خبرنگار، فعال حقوق بشر و از بنیادگذاران جنبش شنبه‌های ارغوانی، می‌گوید که با ۱۰ دوستش شامل هفت زن و سه مرد، این جنبش را برای آوردن تغییر در وضعیت حاکم جامعه‌ی افغانستان، فعالیت این جنبش را آغاز کرده‌اند. می‌گوید: «ما این جنبش را در پغمان کابل شکل دادیم و در آغاز، فعالیت‌های ما بیش‌تر به گونه عرفی در یک ساختار رسمی بود.»
خانم آروین، می‌گوید که اسم جنبش به این دلیل شنبه‌های ارغوانی انتخاب شده که شنبه، تداعی‌کننده‌ی آغاز جدید و ارغوانی، رنگ امید است؛ یعنی جنبش شنبه‌های ارغوانی، آغاز یک جهش جدید از امیدها در اوج ناامیدی است. این جنبش از نظام‌مندترین جنبش‌های اعتراضی در برابر طالبان است که در خود کمیته‌ی صحت و ورزش، کمیته‌ی حمایت از نظامیان پیشین، کمیته‌ی هنر و فرهنگ، کمیته‌ی طرح و ایجاد انسجام ملی، کمیته‌ی چتر حمایتی از اقوام آسیب‌پذیر و اقلیت‌های مذهبی، کمیته‌ی خبرنگاران معترض افغانستان و کمیته‌ی زنان در رهبری سیاسی را دارد.
اهداف جنبش
به گفته‌ی اعضا جنبش شنبه‌های ارغوانی، این گروه اعتراضی، برای حمایت و دفاع از حقوق و آزادی‌های همه اقشار جامعه به ویژه زنان، اقلیت‌های مذهبی و اقوام آسیب‌پذیر از سیاست‌های گروه طالبان، ایجاد شده است. این جنبش تلاش دارد در راستای طرح و ایجاد انسجام ملی با ائتلاف فکری زیر چتر فکر و اهداف واحد در راستای سرنگونی «حکومت خودخوانده‌ی طالبان» در افغانستان، کار کند. شنبه‌های ارغوانی، به هدف شکل‌گیری اجماع منطقه‌ای و جهانی علیه گروه طالبان، با تعریف طالبان و تروریزم به عنوان دشمن مشترک برای افغانستان و جهان، تلاش می‌کند. خواسته‌ی مهم دیگر این جنبش، همانا شکل‌گیری نظام و حکومت مشروع، دمکراتیک و غیرمتمرکز، به عنوان بدیل حکومت طالبان در افغانستان است. خانم آروین، می‌گوید که جنبش شنبه‌های ارغوانی، مبارزه در برابر ستم ملی، بی‌عدالتی، تعصبات قومی، سمتی، زبانی و تلاش در جهت تأمین عدالت اجتماعی و برابری میان همه اقوام ساکن در کشور را مسئولیت خود می‌داند و در نهایت، برای آگاهی‌دهی از جنایت علیه بشریت به ویژه جنایت علیه زنان و نقض حقوق بشری شهروندان افغانستان توسط طالبان، روشن‌سازی ماهیت فکری طالبان از شریعت، افغانیت و اسلامیت مورد نظر این گروه کار می‌کند.
دسته‌های اعضا
جنبش شنبه‌های ارغوانی، تا اکنون کماکان در ۱۲ ولایت فعالیت‌های دادخواهانه داشته و اعضای آن از دسته‌های مختلف اجتماعی استند. به گفته‌ی خانم آروین، زنان تحصیل‌کرده، زنان و دختران بازمانده از دانشگاه و مکتب و زنانی که بی‌سواد استند، در این جنبش عضویت دارند و برای دست‌یابی به حقوق مسلم بشری شان، مبارزه می‌کنند. این جنبش در حال حاضر، بیش‌تر در کابل، بلخ، پنجشیر و تخار فعالیت دارد و در غزنی، پروان و هرات نیز اعضای اندکی دارد.
نحوه‌ی فعالیت
مبارزه‌های جنبش شنبه‌های ارغوانی، مسالمت‌آمیز، مدنی و سیاسی است. این جنبش، در آغاز فعالیت خود، اعتراض‌های خیابانی برگزار می‌کرد و بعدها به دلیل محدودیت‌های وضع‌شده از سوی طالبان، برنامه‌های اعتراضی خود را در مکان‌های سربسته محدود کرد. اعضای این جنبش از آغاز شکل‌گیری آن تا اکنون، به گونه‌ی انفرادی و جمعی به شکل دیوارنویسی، راه‌اندازی هشتگ در صفحات اجتماعی، اعلامیه‌نویسی، صدور قطع‌نامه‌ها، نشر گزارش‌ها، مقاله، صدور فراخوان‌ها و حضور در رسانه‌ها اعتراض کرده‌اند. نشست اعضای این جنبش، بیش‌تر آنلاین است و اعضا به گونه‌ی انفرادی از خانه‌های خود فعالیت می‌کنند و با استفاده از چادری به دیدن هم‌دیگر می‌روند.
اعلامیه‌های جنبش شنبه‌های ارغوانی، بیش‌تر در باره‌ی نقض حقوق بشر و حقوق شهروندان افغانستان، سوءاستفاده و دزدی طالبان از کمک‌های انسان‌دوستانه، در مورد سیلاب‌زدگان و فراخوان‌های کمک، در مورد وضعیت زنان در زندان‌های طالبان، وضعیت نظامیان پیشین به ویژه زنان، در مورد زنان ورزشکار در داخل افغانستان، خبرنگاران و وضعیت کودکان بوده است.
تهدیدها
اعضای جنبش شنبه‌های ارغوانی در این سه سال مبارزه و پایداری، بارها از سوی طالبان از طریق تماس تلفنی و پیامک تهدید شده‌اند. در موردهایی نیز، خانواده‌های اعضای این جنبش خواستار توقف فعالیت آن شده‌اند.
خانم آروین، می‌گوید که اعضای جنبش شنبه‌های ارغوانی، به تجاوز، گردن‌بریدن و صدور حکم جلب از سوی طالبان تهدید شده‌اند. به گفته‌ی او، تا اکنون، هفت عضو این جنبش از سوی طالبان بازداشت شده‌اند که چهار مورد آن‌ها در پنجشیر رخ داده و معترضان با پادرمیانی بزرگان منطقه، آزاد شده‌اند؛ اما مدیریت این جنبش به دلیل این که به بازداشت‌شدگان آسیبی نرسد، از رسانه‌ای‌کردن این موضوع خودداری کرده است.
نسرین رضایی، معترضی که از ۱۷ آگست ۲۰۲۱ در نقش معاون جنبش شنبه‌های ارغوانی فعالیت دارد و بیش‌تر برنامه‌های اعتراضی در کابل را سازمان‌دهی کرده نیز، تهدید از سوی طالبان را تجربه کرده است. می‌گوید که از سوی طالبان پیام‌هایی دریافت می‌کرد که به او گفته می‌شد: «آیا شما با ادامه‌دادن این کارها [اعتراض]، تحمل کرده می‌توانید که به شما تجاوز صورت بگیرد؟ وقتی زندانی شوید، این کارها حتمی است.» طالبان، به او گفته بودند که صورت بیرون‌شدن از افغانستان، می‌توانند خانواده‌ی او را تهدید کنند.
در یک راه‌پیمایی اعتراضی به مناسبت سال‌گرد یک‌سالگی حاکمیت طالبان در کابل که خانم نسرین در آن شرکت کرده بود، طالبان در لحظات نخست راه‌پیمایی، از معترضان می‌خواهند که به اعتراض شان ادامه ندهند؛ اما زنان به شعاردهی و راه‌پیمایی ادامه می‌دهند و پس از چند دقیقه، نیروهای طالبان در برابر آن‌ها می‌ایستند و به شلیک هوایی شروع می‌کنند که به به‌هم‌خوردن راه‌پیمایی و پراکنده‌شدن معترضان می‌انجامد. پس از لحظاتی، او و ۱۱ زن معترض دیگر از سوی طالبان، بازداشت شده و در محوطه‌ای در نزدیکی‌های محل برگزاری راه‌پیمایی، نگه‌داری می‌شوند. خانم نسرین می‌گوید که نیروهای طالبان، سه ساعت از آن‌ها بازجویی کرده و در این جریان، افزون بر توهین، آن‌ها را به مرگ تهدید کرده‌اند.
دریا –نام مستعار- دیگر عضو جنبش شنبه‌های ارغوانی که از ۳۰ آگست ۲۰۲۱ به عنوان مسئول برگزاری اعتراض‌ها در بلخ فعالیت می‌کند، در ۲۴ عقرب، ۱۴۰۱ توسط طالبان بازداشت شد. طالبان در این تاریخ، با مدارکی که داشتند، خانه‌اش را در یکی از ولایت‌های شمال‌شرقی محاصره کرده و او و برادرش را به حوزه‌ی امنیتی منتقل می‌کنند. آن‌ها پنج روز را در حوزه‌ی امنیتی طالبان به سر می‌برند و سپس با پادرمیانی بزرگان قومی، آزاد و به خانه برمی‌گردند در حبس خانگی می‌مانند.
با این که طالبان با زیرنظرگرفتن معترضان زن، می‌خواهند مانع فعالیت‌های اعتراضی آن‌ها شوند، اما این معترضان هم‌چنان تلاش می‌کنند برای اعلام حضور و دست‌یابی به حقوق انسانی شان، مبارزه کنند.
دست‌آوردها و برنامه‌ها
در نزدیک به سه سال گذشته، معترضان زن در افغانستان، اعتراض‌ها و فعالیت‌های گسترده‌ای را علیه سیاست‌های طالبان به راه انداختند که در سطح جهانی و منطقه‌ای نیز، بازتاب گسترده‌ای داشته و باعث شده تا هیچ کشوری، حاکمیت این گروه بر افغانستان را به رسمیت نشناسند. معترضان و به گونه‌ی ویژه جنبش شنبه‌های ارغوانی، با سردادن شعار «حق، عدالت و آزادی» دنبال درخواست حقوق و آزادی‌های شهروندی و مدنی شان از طالبان نیستند، بل که برای تأمین همه حقوق و آزادی‌های انسانی و اسلامی شهروندان افغاستان به خصوص زنان، اقوام آسیب‌پذیر از سیاست های طالبان و اقلیت‌های مذهبی مبارزه می‌کند. این جنبش در ابتدا شمار بیش‌تر مردان را کنار خود داشت و اکنون نیز، مردانی در صف مبارزاتی این زنان ایستاده‌اند و فارغ از بحث جنسیت، علیه تروریزم طالبانی مباره می‌کنند. این جنبش باور دارد که «تا درد را مشترک نسازیم، قطعاً درمان مشترک نخواهد بود.» آن‌ها برای عدالت اجتماعی و ختم ستم ملی و تأمین نظام و حکومت مشروع، دمکراتیک و غیرمتمرکز، مبتنی بر رأی مردم کشور مبارزه می‌کنند؛ زیرا آنان باورمندند که طالبان تغییرپذیر و انعطاف‌پذیر نیستند. این زنان، مصمم استند تا زنده اند به مبارزه‌های مدنی شان ادامه بدهند و برای حفظ آن نیز تلاش کنند. آنان، می‌گویند که «طالبان دشمن مشترک همه ماست و ضرورت مبرم است تا این درد مشترک را به درمان مشترک بدل کنیم.»
پس از بازگشت طالبان به قدرت و رویکرد این گروه در برابر شهروندان، جنبش‌های اعتراضی زیاد در افغانستان و بیرون از این کشور شکل گرفت، تا برای احقاق حقوق اساسی شهروندان به ویژه زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی، مبارزه کنند؛ راه دراز و دشواری که هنوز از سوی جنبشی‌های پیموده می‌شود.
نظر بدهید